ΑΓΓΙΝΑΡΑ
Τα συστατικα της αγκιναρας διευκολυνουν τη λειτουργια της χολης και την ουρηση, ενω απομακρυνουν τη χοληστερινη απο το αιμα. Ειναι επισης πολυ καλο για την αρτηριοσκληρωση, τις ανεπαρκεια του συκωτιου και καταπολεμα τις χρονιες και οξειες νεφριτιδες.
Προληπτικα σαν αφεψημα μπορουμε να παιρνουμε τρια φλυτζανια την ημερα. Η αγκιναρα εχει βιταμινες Α,Β,C , ασβεστιο και φωσφορο. Φυσικα η αγρια αγκιναρα ειναι ανωτερη. Προσοχη στις ημερες αγκιναρες γιατι αν εχουν καλιεργηθει σε εδαφη ακαταλληλα παιρνουν ολο το δηλητηριο απο το εδαφος. Ανήκει στην οικογένεια των συνθέτων (compositae).
Ιδιότητες : Πέρα από εξαιρετικό λαχανικό, αποτελεί επίσης και ένα πολύτιμο φάρμακο. Τα συστατικά της αγγινάρας είναι χολαγωγά και διουρητικά. Πιστεύεται επίσης ότι έχουν την εξαιρετική ιδιότητα να απομακρύνουν τη χοληστερίνη από το αίμα! Η αγκινάρα, θεωρείται ότι είναι κατά της αρτηριοσκλήρωσης και της ανεπάρκειας συκωτιού. Είναι επίσης τονωτική, κατά των διαλειπόντων πυρετών, κατά του τερτατέου πυρετού, κατά της ιδρωπικίας, κατά των παθήσεων του συκωτιού και κατά των ρευματισμών. Έχει επίσης ιδιότητες κατά της πέτρας των νεφρών, του ίκτερου και είναι επίσης καρδιοτονωτική και καθαριστική του αίματος. Στο εμπόριο συναντάμε φάρμακα που έχουν παρασκευασθεί με τα συμπυκνωμένα συστατικά της αγγινάρας (extrait de cynara), σε μορφή δισκίων και σε υγρή μορφή, σε σταγόνες ακόμα και σε αμπούλες για ενέσεις ενδοφλέβιες ή ενδομυϊκές. Σε αυτές τις μορφές, είναι απαραίτητη η ιατρική υπόδειξη.
Η αγγινάρα περιέχει βιταμίνες A, B, C και ασβέστιο και φώσφορο. Πράσινα φύλλα αγγινάρας με πολύ λίγο νερό που θα φθάσει στο σημείο του βρασμού (χωρίς να βράσει), για τρεις ώρες και εν συνεχεία θα σουρωθεί βοηθούν για την τόνωση των μαλλιών. (με μασάζ).
Προληπτικα σαν αφεψημα μπορουμε να παιρνουμε τρια φλυτζανια την ημερα. Η αγκιναρα εχει βιταμινες Α,Β,C , ασβεστιο και φωσφορο. Φυσικα η αγρια αγκιναρα ειναι ανωτερη. Προσοχη στις ημερες αγκιναρες γιατι αν εχουν καλιεργηθει σε εδαφη ακαταλληλα παιρνουν ολο το δηλητηριο απο το εδαφος. Ανήκει στην οικογένεια των συνθέτων (compositae).
Ιδιότητες : Πέρα από εξαιρετικό λαχανικό, αποτελεί επίσης και ένα πολύτιμο φάρμακο. Τα συστατικά της αγγινάρας είναι χολαγωγά και διουρητικά. Πιστεύεται επίσης ότι έχουν την εξαιρετική ιδιότητα να απομακρύνουν τη χοληστερίνη από το αίμα! Η αγκινάρα, θεωρείται ότι είναι κατά της αρτηριοσκλήρωσης και της ανεπάρκειας συκωτιού. Είναι επίσης τονωτική, κατά των διαλειπόντων πυρετών, κατά του τερτατέου πυρετού, κατά της ιδρωπικίας, κατά των παθήσεων του συκωτιού και κατά των ρευματισμών. Έχει επίσης ιδιότητες κατά της πέτρας των νεφρών, του ίκτερου και είναι επίσης καρδιοτονωτική και καθαριστική του αίματος. Στο εμπόριο συναντάμε φάρμακα που έχουν παρασκευασθεί με τα συμπυκνωμένα συστατικά της αγγινάρας (extrait de cynara), σε μορφή δισκίων και σε υγρή μορφή, σε σταγόνες ακόμα και σε αμπούλες για ενέσεις ενδοφλέβιες ή ενδομυϊκές. Σε αυτές τις μορφές, είναι απαραίτητη η ιατρική υπόδειξη.
Η αγγινάρα περιέχει βιταμίνες A, B, C και ασβέστιο και φώσφορο. Πράσινα φύλλα αγγινάρας με πολύ λίγο νερό που θα φθάσει στο σημείο του βρασμού (χωρίς να βράσει), για τρεις ώρες και εν συνεχεία θα σουρωθεί βοηθούν για την τόνωση των μαλλιών. (με μασάζ).
ΑΓΓΟΥΡΙ
To ζουμερό αγγούρι, με την εξαιρετική δροσιστική γεύση, περιέχει πλήθος θρεπτικές ουσίες, παρά το γεγονός ότι περιέχει νερό σε ποσοστό 96%. Οι ουσίες αυτές περιλαμβάνουν αντιοξειδωτικές βιταμίνες Α και C, καθώς και μέταλλα, όπως ασβέστιο, κάλιο, μαγγάνιο και θείο. Τα μέταλλα προστατεύουν τα νύχια από το σπάσιμο και διατηρούν τα μαλλιά υγιή ενώ το κάλιο ρυθμίζει την πίεση του αίματος. Λόγω της χαμηλής θερμιδικής αξίας, το αγγούρι είναι κατάλληλη τροφή για όσους κάνουν δίαιτα αδυνατίσματος ενώ η διουρητική του δράση επιτείνει την απώλεια βάρους σε περίπτωση κατακράτησης υγρών.
Προερχόμενο από την Ανατολή, όπου επί χιλιάδες χρόνια η ικανότητα του να δροσίζει και να ξεδιψάει αποδείχτηκε πολύτιμη στη ζέστη, το αγγούρι είναι ένα από τα πρώτα λαχανικά που καλλιεργήθηκαν συστηματικά. Οι θεραπευτικές ιδιότητες χρησιμοποιούνται από παλιά για την αντιμετώπιση της ζέστης και της φλόγωσης του σώματος. Στην Ινδία το αγγούρι τρώγεται για να δροσίζεται το στομάχι και να εξισορροπηθούν τα καυτερά φαγητά. Ο χυμός του με νερό είναι μια παλιά λαϊκή Ευρωπαϊκή θεραπεία για τον πυρετό. Μερικές φορές έβαζαν ένα αγγούρι δίπλα στο άρρωστο παιδί και θεωρούσαν ότι απορροφούσε τη θέρμη του πυρετού. Ο Gerard, 'Αγγλος βοτανολόγος του 16ου αι., συνέστηνε αγγούρι για τα πνευμονικά προβλήματα, την φλεγμονή του στομάχου και της κύστης, και τους ερεθισμούς του δέρματος. Υποστήριζε όμως, πως το αγγούρι «γεμίζει τις φλέβες με ζωηρούς, δροσερούς χυμούς».
Προερχόμενο από την Ανατολή, όπου επί χιλιάδες χρόνια η ικανότητα του να δροσίζει και να ξεδιψάει αποδείχτηκε πολύτιμη στη ζέστη, το αγγούρι είναι ένα από τα πρώτα λαχανικά που καλλιεργήθηκαν συστηματικά. Οι θεραπευτικές ιδιότητες χρησιμοποιούνται από παλιά για την αντιμετώπιση της ζέστης και της φλόγωσης του σώματος. Στην Ινδία το αγγούρι τρώγεται για να δροσίζεται το στομάχι και να εξισορροπηθούν τα καυτερά φαγητά. Ο χυμός του με νερό είναι μια παλιά λαϊκή Ευρωπαϊκή θεραπεία για τον πυρετό. Μερικές φορές έβαζαν ένα αγγούρι δίπλα στο άρρωστο παιδί και θεωρούσαν ότι απορροφούσε τη θέρμη του πυρετού. Ο Gerard, 'Αγγλος βοτανολόγος του 16ου αι., συνέστηνε αγγούρι για τα πνευμονικά προβλήματα, την φλεγμονή του στομάχου και της κύστης, και τους ερεθισμούς του δέρματος. Υποστήριζε όμως, πως το αγγούρι «γεμίζει τις φλέβες με ζωηρούς, δροσερούς χυμούς».
Ιδανικά για το καλοκαίρι, τα ποτά με αγγούρι σας δροσίζουν και προλαμβάνουν την ιδρώα και την κνίδωση (ουρτικάρια).
Ο χυμός του αγγουριού μπορεί να εξαχθεί τοποθετώντας φέτες ξεφλουδισμένου αγγουριού σε ένα σκεύος και κατόπιν πιέζοντας τις σε ένα λεπτό ύφασμα. Με γιαούρτι και μέντα, το αγγούρι γίνεται ένα νόστιμο συνοδευτικό για κρύα πιάτα και σούπες, το οποίο ανακουφίζει τη φλόγωση της πεπτικής οδού, τις καούρες και τη δυσπεψία, και καταπολεμά τις γαστρεντερικές λοιμώξεις, όπως το Ε. coli. Για να αποδώσει τη μέγιστη θρεπτική του αξία, πρέπει να τρώγεται με τη φλούδα.
Θεραπευτικές ιδιότητες
•Οι δροσιστικές και καθαριστικές ιδιότητες του αγγουριού αντιμετωπίζουν τους ερεθισμούς του δέρματος, όπως το έκζεμα, καθώς και φλεγμονές των ματιών.
•Η διουρητική δράση του βοηθά σε περίπτωση κυστίτιδας, αποβάλλοντας τα βακτήρια που προσκολλώνται στα τοιχώματα της κύστης. Επίσης, μειώνει την κατακράτηση υγρών και προλαμβάνει το σχηματισμό πετρών και άμμου.
•Αυξάνοντας την αποβολή των τοξινών και του ουρικού οξέος μέσω των νεφρών, και λόγω της ικανότητας του να καταπολεμά τη φλόγωση και τις φλεγμονές, το αγγούρι αποτελεί αποτελεσματική θεραπεία για τα αρθριτικά και την ουρική αρθρίτιδα.
•Οι στερόλες που περιέχει το αγγούρι θεωρούνται ότι μειώνουν την κακή χοληστερόλη στο σώμα.
Θεραπευτικές ιδιότητες
•Οι δροσιστικές και καθαριστικές ιδιότητες του αγγουριού αντιμετωπίζουν τους ερεθισμούς του δέρματος, όπως το έκζεμα, καθώς και φλεγμονές των ματιών.
•Η διουρητική δράση του βοηθά σε περίπτωση κυστίτιδας, αποβάλλοντας τα βακτήρια που προσκολλώνται στα τοιχώματα της κύστης. Επίσης, μειώνει την κατακράτηση υγρών και προλαμβάνει το σχηματισμό πετρών και άμμου.
•Αυξάνοντας την αποβολή των τοξινών και του ουρικού οξέος μέσω των νεφρών, και λόγω της ικανότητας του να καταπολεμά τη φλόγωση και τις φλεγμονές, το αγγούρι αποτελεί αποτελεσματική θεραπεία για τα αρθριτικά και την ουρική αρθρίτιδα.
•Οι στερόλες που περιέχει το αγγούρι θεωρούνται ότι μειώνουν την κακή χοληστερόλη στο σώμα.
ΚΑΠΑΡΗ
Η Κάπαρη ανήκει στην οικογένεια των Καπαριδών (Capparaceae) και είναι πολύ γνωστή. Είναι τρυφερός, πολυετής θάμνος, που μπορεί να φτάσει το 1μ. ύψος και το 1,5μ. πλάτος. Οι ρίζες της δεν προχωρούν βαθιά στο έδαφος, διακλαδίζονται όμως πολύ. Φυτρώνει σε πετρώδη, παραθαλάσσια ακαλλιέργητα μέρη και σε βράχους που συγκρατούν υγρασία. Τα πολλά είδη και οι ποικιλίες της είναι εξαπλωμένες σε όλο σχεδόν τον κόσμο, από το Αφγανιστάν και τη Βόρεια Ινδία μέχρι τη Νοτιοδυτική Μεσόγειο και την Αμερική. Στα τέλη της άνοιξης και στις αρχές του καλοκαιριού, η κάπαρη κάνει την εμφάνισή της σε όλα τα ελληνικά νησιά, αλλά συναντάται κατά κύριο λόγο στα διάσπαρτα, ξερά νησιά των Κυκλάδων. Μπορεί κανείς να τις δει παντού να ξεφυτρώνουν από βράχους και τοίχους, να ανθίζουν κατά μήκος του δρόμου, περιμένοντας κάποιον να τις μαζέψει. Μετά τη συλλογή, είναι δυνατόν να δει κανείς να τη στεγνώνουν στις χαμηλές σκεπές παλιών σπιτιών σε νησιά.
H κάπαρη αποτελεί μία από τις γαστριμαργικές απολαύσεις της Μεσογείου, που συναντάται από την Τουρκία μέχρι την Ισπανία και καταναλώνεται με μεγάλη ευχαρίστηση σε όλες τις χώρες που βρίσκονται στον ενδιάμεσο χώρο. Η ελληνική κάπαρη είναι σχεδόν πάντα αυτή που μεγαλώνει αυτοφυώς στη φύση, ενώ οι ποικιλίες που προέρχονται από άλλες περιοχές της Μεσογείου, δηλαδή την Ισπανία, τη νότια Γαλλία και την Τουρκία, είναι κατά κανόνα προϊόν καλλιέργειας. Όποια και αν είναι η προέλευση της κάπαρης δεν καταναλώνεται ποτέ νωπή.
Η πικάντικη, αψιά (αυτό οφείλεται στην ύπαρξη του σιναπέλαιου που απελευθερώνεται απο τους ιστούς του φυτού) και υπέροχα πικρή γεύση της κάπαρης αναδεικνύεται μόνο αφού γίνει τουρσί, γιατί μόνο κάτω από την επίδραση της άρμης σχηματίζεται το καπρικό οξύ, που της δίνει τη χαρακτηριστική της γεύση.
Η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα στην οποία η διατήρηση της κάπαρης εξασφαλίζεται με διαφορετικό τρόπο, μέσω δηλαδή του στεγνώματός της στον ήλιο μέχρι να σκληρύνει τελείως και να αποκτήσει ένα ελαφρώς ξανθό χρώμα. Η κάπαρη που έχει υποστεί τέτοια επεξεργασία αποτελεί σπεσιαλιτέ της Σαντορίνης. Όταν πρόκειται να καταναλωθεί, τη μουσκεύουν και τη συνδυάζουν κατά κανόνα με μια σάλτσα ντομάτας, ως συνοδευτικό της φάβας.
Η κάπαρη συλλέγεται σε διάφορα στάδια της ανάπτυξής της. Το πλέον αγαπητό τμήμα του φυτού είναι τα μπουμπούκια, τα οποία πρέπει να συλλεχθούν πριν αρχίσουν να ανοίγουν. Η εργασία που απαιτείται είναι κοπιαστική, αφού η συγκομιδή πρέπει να γίνει με γρήγορους ρυθμούς, συνήθως κατά τη διάρκεια της ημέρας την εποχή της ανθοφορίας, γιατί τα μπουμπούκια ανθίζουν γρήγορα.
Ποιότητα. Η ποιότητα κρίνεται συνήθως από το μέγεθος: όσο πιο μικρά τα στελέχη, τόσο το καλύτερο. Δεν αποτελεί λοιπόν έκπληξη το γεγονός ότι η μικροσκοπική γαλλική κάπαρη, που δεν έχει όμοιά της, είναι από τις πιο αγαπητές της Μεσογείου.
Στην Ελλάδα, ωστόσο, δεν γεύονται μόνο τα μπουμπούκια. Οι Έλληνες αρέσκονται και στα φύλλα του φυτού, τα οποία βράζουν, όπως άλλωστε κάνουν και με άλλα είδη χόρτων, και τα περιχύνουν με λάδι και ξύδι ή χυμό λεμονιού ή ακόμα τα κάνουν τουρσί και τα σερβίρουν πάλι ως σαλατικό, στο οποίο συχνά προσθέτουν ντομάτες, ελαιόλαδο και κατσικίσια τυριά από τα νησιά.
Εκτιμούν ακόμα τον καρπό της κάπαρης, που προκύπτει μετά την ολοκλήρωση της ανθοφορίας. Ο καρπός αυτός είναι μακρόστενος και παχύς και θυμίζει κάπως σταφύλι, ενώ η υφή του είναι τραχιά και ελαφρώς ινώδης. Τουρσί γίνονται και οι καρποί. Η κάπαρη θεωρείται ορεκτικό και διουρητικό βότανο. Με την κάπαρη αρωματίζεται το λάδι, ξίδι ή βούτυρο, προστίθεται σε τυριά, γαρνιτούρες ή γίνονται τουρσιά και πίκλες.
Οι Έλληνες χρησιμοποιούμε την κάππαρη για να γαρνίρουμε σαλάτες, από μια κλασική χωριάτικη μέχρι κρητικούς ντάκους.
Η μεγαλύτερη ποικιλία εδεσμάτων που περιλαμβάνουν κάπαρη συναντάται αναμφίβολα στις Κυκλάδες. Οι μικροί καρποί μαγειρεύονται με ψάρι και κυρίως παστό μπακαλιάρο, φτιάχνονται ακόμα με κροκέτες, χρησιμοποιούνται ως καρύκευμα στη μελιτζανοσαλάτα, ενώ είναι δυνατόν να τους βράσουν για να τους σερβίρουν συνήθως με φάβα, φαγητό που αποτελεί τοπική σπεσιαλιτέ της Σαντορίνης.
Στην κάπαρη, επίσης, αποδόθηκαν θεραπευτικές ιδιότητες. Ο φλοιός της ρίζας χρησιμοποιείται στη θεραπεία διαφόρων παθήσεων όπως αρθρίτιδες, ρευματισμοί, πονόδοντοι και σε παθήσεις του δέρματος. Στην αρχαιότητα πίστευαν ότι το φυτό έχει θεραπευτικές αλλά και μαγικές ιδιότητες. Ο αρχαίος γιατρός Διοσκουρίδης συνιστούσε τα φύλλα και τη ρίζα του φυτού για να εξαφανίζονται τα πρηξίματα. Στη φαρμακευτική χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις αδυναμίας, ως διεγερτικό της κυκλοφορίας και των αναπνευστικών λειτουργιών. Δίνεται στις έγκυες πριν από τη γέννα για να προκαλέσει συσπάσεις στη μήτρα. Σταματά τη διάρροια και τους σπασμούς στο στομάχι και το έντερο, ενώ χρησιμοποιείται και κατά της ανικανότητας. Τέλος, χρησιμοποιείται στα τσιμπήματα από σφήκες και στα δαγκώματα φιδιών.
ΚΟΥΝΟΥΠΙΔΙ
Το κουνουπίδι, είναι μονοετές ή διετές φυτό της οικογένειας των Σταυρανθών του γένους Βράσσικα (Brassica oleracea var., italica), με καταγωγή από χώρες της Ανατολικής Μεσογείου, υπάγεται κι αυτό στην οικογένεια των Cruciferae ενώ ανήκει στην ίδια οικογένεια λαχανικών με το λάχανο και το μπρόκολο. Καλλιεργείται κυρίως στις περιοχές της Μεσογείου, και στις παραθαλάσσιες περιοχές του Ατλαντικού ωκεανού για την ανθοκεφαλή του. Στην Ελλάδα το κουνουπίδι καλλιεργείται τη χειμερινή περίοδο κυρίως στην Εύβοια , Αττική , Μεσσηνία , Κέρκυρα και Αρκαδία.
Οφέλη για την υγεία : Την τελευταία δεκαετία, το κουνουπίδι, θεωρείται ως το λαχανικό με αρκετές βιολογικά ενεργές διατροφικές ουσίες που βοηθούν στην πρόληψη και καταπολέμηση πολλών νοσημάτων φθοράς.
Είναι πλούσιο σε βιταμίνη C, και αποτελεί ουσιαστικά το λουλούδι του ομώνυμου φυτού, καθώς βοηθάει στην πρόληψη του πολλών μορφών καρκίνου.
Τα συστατικά που περιέχει το κουνουπίδι θεωρείται ότι βοηθούν την αντίσταση του οργανισμού στις ασθένειες, ενισχύοντας το ανοσοποιητικό σύστημα. Παράλληλα, το φυλλικό οξύ που περιέχει βοηθάει τις εγκυμονούσες και προσφέρει προστασία από τα καρδιακά νοσήματα. Είναι ιδανικό για όσους προσέχουν τη διατροφή τους ή θέλουν να κάνουν δίαιτα, καθώς προσφέρει λίγες θερμίδες και μεγάλη ποσότητα βιταμινών. Είναι προτιμότερο να μην το τηγανίσουμε, διότι η βιταμίνη C καταστρέφεται και βέβαια αποδίδει περισσότερες θερμίδες. Επίσης, το κουνουπίδι περιέχει υψηλά επίπεδα της ουσίας γλυκοζιδάσης η οποία όταν διασπάται στον οργανισμό παράγει μια άλλη ουσία (ισοθιοκινάτες) που αποτελεί έναν από τους ισχυρότερους αντικαρκινικούς παράγοντες στη διατροφή (Nutr Cancer 2006). Έχει αποδειχθεί, ακόμη, σημαντικός σύμμαχος του οργανισμού απέναντι στα καρδιαγγειακά νοσήματα και άλλες ασθένειες. Πιο συγκεκριμένα, η ουσία DIM (διινδολυμεθάνιο), η οποία είναι συστατικό στο κουνουπίδι, έχει πολλαπλά κατασταλτική δράση στον καρκίνο του μαστού. Ενώ τα κύτταρα αναπτύσσονται, η DIM μπορεί να επιδράσει στον οργανισμό αποτρέποντας τα κακοήθη κύτταρα, τα οποία προέρχονται από διαίρεση και πολλαπλασιασμό, και παρεμποδίζοντας την εξάπλωση του καρκίνου, (University of California, 2000).
Παρόμοια δράση έχει και η ουσία (ινδόλη-3-καρβινόλη), η οποία αλληλεπιδρά με την βιταμίνη C και αναστέλλει ορισμένα ένζυμα που προκαλούν μετάλλαξη και προστατεύει από τον καρκίνο του μαστού, (Toxicol Appl Pharmacol 2005).
Τέλος, το κουνουπίδι αποτελεί καλή πηγή διαλυτών φυτικών ινών, συμβάλλοντας έτσι στη μείωση της LDL-χοληστερόλης για αυτό συστήνεται η συχνή του κατανάλωση ενώ λόγω του ογκώδους των διαφόρων λαχανικών και της χαμηλής ενέργειας την οποία παρέχουν καταναλίσκονται από όσους επιδιώκουν να αδυνατίσουν. Αντιλαμβανόμαστε επομένως ότι η φύση δια μέσου των τροφίμων της, δεν μας προσφέρει μόνο τα θρεπτικά συστατικά που απαιτούνται για την επιβίωση μας. Μας δίνει απλόχερα πολύτιμες δραστικές ουσίες που μας θωρακίζουν και μας προστατεύουν από νοσήματα φθοράς αυξάνοντας έτσι το προσδόκιμο επιβίωσης. Τροποποιώντας μια πασίγνωστη παροιμία καταλήγουμε: πέντε φρούτα ή λαχανικά την ημέρα, τον καρκίνο κάνουν πέρα...
Προτεινόμενος τρόπος κατανάλωσης : Το κουνουπίδι καλλιεργείται στην περιοχή της Μεσογείου εδώ και 2.000 χρόνια. Τον 16ο αιώνα ξεκίνησε η καλλιέργεια του και σε περιοχές της Δυτικής Ευρώπης και μόνο τον 20ό αιώνα οι ΗΠΑ έδειξαν ενδιαφέρον γι' αυτό το λαχανικό. Στις μέρες, μας η καλλιέργειά του καλύπτει περίπου 30,000 στρέμματα με παραγωγή πάνω από 36,000 τόνους ετησίως. Τέλος, περισσότερο γνωστό είναι το άσπρο κουνουπίδι, αν και μπορείτε να βρείτε και κόκκινη ποικιλία.
Προτεινόμενος τρόπος συντήρησης : Η σύσταση του κουνουπιδιού φαίνεται στον πίνακα 1 και η θρεπτικότητά του επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες κατά την ανάπτυξή του και μετά τη συγκόμιδή. Για παράδειγμα η περιεκτικότητα σε βιταμίνη C αλλάζει ανάλογα με την ποικιλία, ωριμότητα, έκθεση στον ήλιο, θερμοκρασία διατήρησης καθώς και μέθοδο χειρισμού και μεταφοράς. Το κουνουπίδι όταν είναι φρέσκο πρέπει να είναι λευκό, χωρίς μαύρες κηλίδες και αρκετά βαρύ για τον όγκο του. Τα φύλλα που το σκεπάζουν χρησιμεύουν για να προστατεύουν το λουλούδι από τον ήλιο, αλλά κατά το μαγείρεμα, καλύτερα να τα αφαιρέσετε.
Διατηρείται στο ψυγείο καλά αποθηκευμένο και προστατευμένο από την υγρασία για αρκετές μέρες. Μπορείτε όμως να βρείτε κουνουπίδι τουρσί ή κατεψυγμένο, αλλά τότε πρέπει να θυμάστε ότι χάνει μεγάλο μέρος της γεύσης του και των θρεπτικών συστατικών του, κυρίως της βιταμίνης C που είναι εξαιρετικά ευαίσθητη.
Προτεινόμενος τρόπος μαγειρέματος : Αρχικά, ξεπλύνετέ το καλά με νερό και ξεχωρίστε τα κεφάλια μεταξύ τους πριν το μαγειρέψετε. Μπορείτε να το σερβίρετε ωμό, βραστό, στον ατμό, στο ξύδι (τουρσί), σοταρισμένο ή ψημένο στο φούρνο. Ωμό ταιριάζει σε ποικιλία λαχανικών με διάφορα ντίπ ή σε σαλάτα, ενώ διατηρεί όλα του συστατικά. Για τη σαλάτα μπορείτε πρώτα να το βυθίσετε σε καυτό νερό για 10 δευτερόλεπτα και αμέσως μετά σε παγωμένο. Το στραγγίζετε καλά και είναι έτοιμο.
Γενικά, το βρασμένο κουνουπίδι χάνει μέχρι και το 66% των συστατικών του ενώ σε χύτρα πίεσης μόνον το 47%. Μόνον σε ατμό το κουνουπίδι χάνει τις λιγότερες από τις ωφέλιμες ουσίες του. Ιδιαίτερη προσοχή επομένως στο μαγείρεμά του, αφού η υψηλή θερμοκρασία καταστρέφει πολλά από τα πολύτιμα συστατικά του. Τελειώνοντας, το μαγείρεμά του σε φούρνους μικροκυμάτων πρέπει να αποφεύγεται αφού καταστρέφει από 74-87%, από τα χρήσιμα συστατικά του. Τρώγεται με την προσθήκη λεμονιού ή/και ελαιολάδου, είτε με την προσθήκη ντομάτας, κρεμμυδιού και μπαχαρικών κυρίως γαρύφαλλου.
Έτσι, το κουνουπίδι μαγειρεύεται με πολλούς τρόπους, αλλά όταν το βράζετε αφήνει πολύ έντονη και όχι πολύ ευχάριστη οσμή, σε όλο το σπίτι. Για να αποφύγετε τη μυρωδιά μπορείτε να βάλετε μέσα στο νερό όπου βράζει το κουνουπίδι μια φέτα ψωμί ή ένα λεμόνι ή ένα κρεμμύδι ή να βρέξετε ένα βαμβάκι με ξίδι και να το τοποθετήσετε πάνω στο καπάκι της κατσαρόλας. Θα εξαφανίσει κάθε μυρωδιά!
ΚΡΕΜΜΥΔΙΑ
Στην αρχαιότητα, το χρησιμοποιούσαν ευρέως τόσο για τη νοστιμιά του όσο και για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες. Στις μέρες μας, μπορεί να αποτελεί ένα κοινότατο υλικό μαγειρικής, αλλά οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν πόσο σημαντική είναι η διατροφική του αξία. Τα τελευταία χρόνια, επιστημονικές μελέτες καταδεικνύουν ότι η κατανάλωσή του μπορεί να ωφελήσει την υγεία μας με πολλούς τρόπους: Είναι φτωχό σε θερμίδες και νάτριο, ενώ δεν έχει χοληστερίνη. Είναι πλούσιο σε φυτοχημικές ουσίες, όπως δισουλφίδια και τρισουλφίδια, που είναι υπεύθυνα για τη χαρακτηριστική μυρωδιά του, αλλά και για τις αντιμικροβιακές και αντικαρκινικές του ιδιότητες. Επίσης, περιέχει φλαβονοειδή και ιδιαίτερα κουερσετίνη, που έχουν ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, ενώ παράλληλα προσφέρει στον οργανισμό βιταμίνες Β6 και C, φυτικές ίνες, κάλιο, ασβέστιο, μαγγάνιο, χρώμιο και φυλλικό οξύ. Διαβάστε, λοιπόν, τι αποκαλύπτουν οι έρευνες για τον ταπεινό, αλλά τόσο πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά βολβό.
Ασπίδα προστασίας ενάντια στον καρκίνο.Πολλές είναι οι επιδημιολογικές έρευνες που υποστηρίζουν ότι τα φλαβονοειδή και ιδιαίτερα η κουερσετίνη που περιέχουν το κρεμμύδι και άλλες τροφές αναστέλλουν τη δράση και την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων. Σύμφωνα με μελέτη του Ινστιτούτου Φαρμακολογίας του Μιλάνου, η οποία δημοσιεύτηκε το 2006 στο επιστημονικό περιοδικό «American Journal of Clinical Nutrition», όσοι καταναλώνουν συστηματικά κρεμμύδι και σκόρδο έχουν λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσουν καρκίνο. Μάλιστα, τα ποσοστά μείωσης του κινδύνου για καρκίνο στο στόμα και το φάρυγγα διαμορφώνονται στο 84%, για τον καρκίνο του μαστού στο 25%, για τον καρκίνο των ωοθηκών στο 73% και για τον καρκίνο του προστάτη στο 71%.
Φυσικός ρυθμιστής του σακχάρου. Πολλοί ερευνητές θεωρούν ότι τα αλυλ-προπυλ-δισουλφίδια που περιέχει το κρεμμύδι είναι υπεύθυνα για τη μείωση των επιπέδων σακχάρου, καθώς αυξάνουν την ποσότητα της ελεύθερης διαθέσιμης ινσουλίνης στο αίμα. Μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2003 στο επιστημονικό περιοδικό «International Journal of Food Scien-ces and Nutrition» καταδεικνύει την υπογλυκαιμική και αντιοξειδωτική δράση του κρεμμυδιού. Το κρεμμύδι αποτελεί, επίσης, μια πολύ καλή πηγή χρωμίου. Από κλινικές έρευνες σε διαβητικούς, που δημοσιεύτηκαν σε έγκυρα επιστημονικά περιοδικά, όπως στο «Diabetes & Metabolism», δια-πιστώθηκε ότι το χρώμιο έχει την ικανότητα να μειώνει τα επίπεδα σακχάρου νηστείας, να βελτιώνει την ανοχή στη γλυκόζη αίματος, να μειώνει την ολική χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια, καθώς και να αυξάνει τα επίπεδα της καλής χοληστερίνης στο αίμα.
Φίλος σας... καρδιακός. Oι υψηλές τιμές χοληστερίνης και αρτηριακής πίεσης είναι προδιαθεσικοί παράγοντες για την εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων. Η συχνή κατανάλωση κρεμμυδιού έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τα επίπεδα χοληστερίνης, καθώς και την υψηλή αρτηριακή πίεση. Αποτέλεσμα είναι η κατανάλωση κρεμμυδιού να δρα προληπτικά κατά της εμφάνισης στεφανιαίας νόσου, αθηροσκλήρωσης και εμφράγματος. Αυτό οφείλεται κυρίως στα σουλφιδικά του συστατικά (φλαβονοειδή). Τα τελευταία, σε συνδυασμό με το χρώμιο και τη βιταμίνη Β6 που περιέχει το κρεμμύδι, μειώνουν τα επίπεδα ομοκυστεΐνης στο αίμα, που αποτελεί έναν ακόμη σημαντικό παράγοντα κινδύνου για καρδιακή ανακοπή και έμφραγμα. Μια μετα-ανάλυση 7 μελετών (στις οποίες συμμετείχαν 100.000 άνθρωποι), η οποία δημοσιεύτηκε το 2003 στο επιστημονικό περιοδικό «Euro-pean Journal of Clinical Nutrition», κατέληξε στο συμπέρασμα ότι όσοι κατανάλωναν συχνά κρεμμύδι, τσάι, μήλο και μπρόκολο, που είναι οι πιο πλούσιες πηγές φλαβονοειδών (ισχυρά αντιοξειδωτικά), είχαν 20% λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσουν καρδιαγγειακή νόσο.
Ισχυρό αντιφλεγμονώδες. Πολλά συστατικά του κρεμμυδιού συμβάλλουν στη μείωση της οξύτητας των συμπτωμάτων που σχετίζονται με φλεγμονώδεις καταστάσεις, είτε αυτές οφείλονται σε οστεοαρθρίτιδα και ρευματοειδή αρθρίτιδα είτε σε αλλεργικό φλεγμονώδες άσθμα και σε αναπνευστική συμφόρηση λόγω κοινού κρυολογήματος. Υπεύθυνα για την αντιφλεγμονώδη δράση του κρεμμυδιού είναι κυρίως η βιταμίνη C και τα φλαβονοειδή και ιδιαίτερα η κουερσιτίνη. Μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2006 στο περιοδικό «Journal of Biological Regulators & Homeostatic Agents» από την Ιατρική Σχολή της Βοστόνης αναδεικνύει τη σημαντική φαρμακευτική δράση του κρεμμυδιού στη φλεγμονή.
Για γερά κόκαλα. Σύμφωνα με μελέτες, κυρίως σε πειραματόζωα, η κατανάλωση κρεμμυδιού βοηθά στην πρόληψη της οστεοπόρωσης. Μια σχετική μελέτη σε πειραματόζωα, που δημοσιεύτηκε το 2005 στο περιοδικό «Journal of Agriculture and Food Chemistry» και πραγματοποιήθηκε στο Πανεπιστήμιο της Βέρνης στην Ελβετία, υποστηρίζει ότι η κατανάλωση κρεμμυδιού βοηθά στη διατήρηση της οστικής πυκνότητας, με τρόπο μάλιστα αντίστοιχο της φαρμακευτικής αγωγής που χορηγείται σε ασθενείς με οστεοπόρωση.
Ασπίδα προστασίας ενάντια στον καρκίνο.Πολλές είναι οι επιδημιολογικές έρευνες που υποστηρίζουν ότι τα φλαβονοειδή και ιδιαίτερα η κουερσετίνη που περιέχουν το κρεμμύδι και άλλες τροφές αναστέλλουν τη δράση και την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων. Σύμφωνα με μελέτη του Ινστιτούτου Φαρμακολογίας του Μιλάνου, η οποία δημοσιεύτηκε το 2006 στο επιστημονικό περιοδικό «American Journal of Clinical Nutrition», όσοι καταναλώνουν συστηματικά κρεμμύδι και σκόρδο έχουν λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσουν καρκίνο. Μάλιστα, τα ποσοστά μείωσης του κινδύνου για καρκίνο στο στόμα και το φάρυγγα διαμορφώνονται στο 84%, για τον καρκίνο του μαστού στο 25%, για τον καρκίνο των ωοθηκών στο 73% και για τον καρκίνο του προστάτη στο 71%.
Φυσικός ρυθμιστής του σακχάρου. Πολλοί ερευνητές θεωρούν ότι τα αλυλ-προπυλ-δισουλφίδια που περιέχει το κρεμμύδι είναι υπεύθυνα για τη μείωση των επιπέδων σακχάρου, καθώς αυξάνουν την ποσότητα της ελεύθερης διαθέσιμης ινσουλίνης στο αίμα. Μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2003 στο επιστημονικό περιοδικό «International Journal of Food Scien-ces and Nutrition» καταδεικνύει την υπογλυκαιμική και αντιοξειδωτική δράση του κρεμμυδιού. Το κρεμμύδι αποτελεί, επίσης, μια πολύ καλή πηγή χρωμίου. Από κλινικές έρευνες σε διαβητικούς, που δημοσιεύτηκαν σε έγκυρα επιστημονικά περιοδικά, όπως στο «Diabetes & Metabolism», δια-πιστώθηκε ότι το χρώμιο έχει την ικανότητα να μειώνει τα επίπεδα σακχάρου νηστείας, να βελτιώνει την ανοχή στη γλυκόζη αίματος, να μειώνει την ολική χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια, καθώς και να αυξάνει τα επίπεδα της καλής χοληστερίνης στο αίμα.
Φίλος σας... καρδιακός. Oι υψηλές τιμές χοληστερίνης και αρτηριακής πίεσης είναι προδιαθεσικοί παράγοντες για την εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων. Η συχνή κατανάλωση κρεμμυδιού έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τα επίπεδα χοληστερίνης, καθώς και την υψηλή αρτηριακή πίεση. Αποτέλεσμα είναι η κατανάλωση κρεμμυδιού να δρα προληπτικά κατά της εμφάνισης στεφανιαίας νόσου, αθηροσκλήρωσης και εμφράγματος. Αυτό οφείλεται κυρίως στα σουλφιδικά του συστατικά (φλαβονοειδή). Τα τελευταία, σε συνδυασμό με το χρώμιο και τη βιταμίνη Β6 που περιέχει το κρεμμύδι, μειώνουν τα επίπεδα ομοκυστεΐνης στο αίμα, που αποτελεί έναν ακόμη σημαντικό παράγοντα κινδύνου για καρδιακή ανακοπή και έμφραγμα. Μια μετα-ανάλυση 7 μελετών (στις οποίες συμμετείχαν 100.000 άνθρωποι), η οποία δημοσιεύτηκε το 2003 στο επιστημονικό περιοδικό «Euro-pean Journal of Clinical Nutrition», κατέληξε στο συμπέρασμα ότι όσοι κατανάλωναν συχνά κρεμμύδι, τσάι, μήλο και μπρόκολο, που είναι οι πιο πλούσιες πηγές φλαβονοειδών (ισχυρά αντιοξειδωτικά), είχαν 20% λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσουν καρδιαγγειακή νόσο.
Ισχυρό αντιφλεγμονώδες. Πολλά συστατικά του κρεμμυδιού συμβάλλουν στη μείωση της οξύτητας των συμπτωμάτων που σχετίζονται με φλεγμονώδεις καταστάσεις, είτε αυτές οφείλονται σε οστεοαρθρίτιδα και ρευματοειδή αρθρίτιδα είτε σε αλλεργικό φλεγμονώδες άσθμα και σε αναπνευστική συμφόρηση λόγω κοινού κρυολογήματος. Υπεύθυνα για την αντιφλεγμονώδη δράση του κρεμμυδιού είναι κυρίως η βιταμίνη C και τα φλαβονοειδή και ιδιαίτερα η κουερσιτίνη. Μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2006 στο περιοδικό «Journal of Biological Regulators & Homeostatic Agents» από την Ιατρική Σχολή της Βοστόνης αναδεικνύει τη σημαντική φαρμακευτική δράση του κρεμμυδιού στη φλεγμονή.
Για γερά κόκαλα. Σύμφωνα με μελέτες, κυρίως σε πειραματόζωα, η κατανάλωση κρεμμυδιού βοηθά στην πρόληψη της οστεοπόρωσης. Μια σχετική μελέτη σε πειραματόζωα, που δημοσιεύτηκε το 2005 στο περιοδικό «Journal of Agriculture and Food Chemistry» και πραγματοποιήθηκε στο Πανεπιστήμιο της Βέρνης στην Ελβετία, υποστηρίζει ότι η κατανάλωση κρεμμυδιού βοηθά στη διατήρηση της οστικής πυκνότητας, με τρόπο μάλιστα αντίστοιχο της φαρμακευτικής αγωγής που χορηγείται σε ασθενείς με οστεοπόρωση.
Μην το τρώτε αν… έχετε κολίτιδα (σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου), αποφύγετε τη συχνή κατανάλωση κρεμμυδιού, γιατί θα επιδεινώσει την κατάστασή σας. Το ίδιο ισχύει και για τις μητέρες που θηλάζουν, αν το μωρό τους υποφέρει από κολικούς του εντέρου. Επίσης, αν πάσχετε από σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, θα πρέπει να αποφεύγετε και την κατανάλωση ορισμένων άλλων σκληρών λαχανικών, όπως λάχανο, αγγούρι, κοτσάνι κουνουπιδιού κλπ.
ΛΑΧΑΝΟ
Εδώ και 20 χρόνια γνωρίζουμε ότι πολλά φυτοσυστατικά (phytonutrients) δρουν ως αντιοξειδωτικά, εξουδετερώνοντας τις ελεύθερες ρίζες προτού προκαλέσουν ζημιά στο DNA, τις κυτταρικές μεμβράνες και σε μόρια που είναι συνδεδεμένα με λίπος, όπως η χοληστερόλη. Σήμερα, νέες έρευνες υποδεικνύουν ότι τα φυτοσυστατικά κάποιων λαχανικών όπως στο λάχανο, δρουν σε πολύ πιο πολύπλοκο επίπεδο. Τα συστατικά αυτά στην ουσία δίνουν ένα μήνυμα στα γονίδια μας για να αυξήσουν την παραγωγή ενζύμων που εμπλέκονται στην αποτοξίνωση, που είναι η διαδικασία κατά την οποία το σώμα μας εξουδετερώνει επιβλαβή μόρια.
Τα φυτοσυστατικά των κραμβοειδών λαχανικών δίνουν την εκκίνηση σε μία περίπλοκη διαδικασία που λαμβάνει χώρα στο εσωτερικό των κυττάρων μας και κατά την οποία τα γονίδια καθοδηγούν και εξισορροπούν τη δράση άλλων ενζύμων που εμπλέκονται στην αποτοξίνωση, όπου το καθένα ασκεί τη δικιά του προστατευτική δράση επιτυγχάνοντας την τέλεια ισορροπία με τα άλλα κύτταρα.
Τα φυτοσυστατικά των κραμβοειδών λαχανικών δίνουν την εκκίνηση σε μία περίπλοκη διαδικασία που λαμβάνει χώρα στο εσωτερικό των κυττάρων μας και κατά την οποία τα γονίδια καθοδηγούν και εξισορροπούν τη δράση άλλων ενζύμων που εμπλέκονται στην αποτοξίνωση, όπου το καθένα ασκεί τη δικιά του προστατευτική δράση επιτυγχάνοντας την τέλεια ισορροπία με τα άλλα κύτταρα.
Η φυσική συνέργεια που ως αποτέλεσμα έχει τη βελτίωση της ικανότητας των κυττάρων μας να 'αφοπλίζουν' και να απομακρύνουν τις ελεύθερες ρίζες και τις τοξίνες, συμπεριλαμβανομένων και καρκινογόνων μορίων, είναι το στοιχείο που καθιστά τα λαχανικά που ανήκουν στην ομάδα των κραμβοειδών, πιο αποτελεσματικά όσον αφορά την προστατευτική τους δράση έναντια στον καρκίνο, συγκριτικά με άλλα λαχανικά και φρούτα.
Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι άτομα που καταναλώνουν λαχανικά αυτής της κατηγορίας διατρέχουν πολύ μικρότερο κίνδυνο να εμφανίσουν καρκίνο του προστάτη, του παχέος εντέρου και του πνέυμονα, ακόμη και συγκριτικά με άτομα που καταναλώνουν συχνά άλλα λαχανικά.
Σε ανασκόπηση 94 μελετών, κατά την οποία αξιολογήθηκε η σχέση μεταξύ λαχανικών της κατηγορίας Brassica και καρκίνου, οι ερευνητές βρήκαν ότι στο 67% των ερευνών που μελέτησαν, διαπιστώθηκε ότι η κατανάλωση αυτών των λαχανικών σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο για εμφάνιση καρκίνου.
Στο 70% των μελετών αυτών, η κατανάλωση λάχανου συσχετίστηκε με χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου, ιδιαίτερα του πνεύμονα, του στομάχου και του παχέος εντέρου.
Πέρα από την προστατευτική δράση των φυτοσυστατικών ενάντια στον καρκίνο, το λάχανο είναι εξαιρετική πηγή βιταμίνης C, ένα αντιοξειδωτικό που προστατεύει τα κύτταρα από επικίνδυνες ελεύθερες ρίζες.
Πόσες μερίδες κραμβοειδών λαχανικών χρειαζόμαστε εβδομαδιαία για να μειώσουμε τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου;
Μόνο 3-5 μερίδες, το οποίο μεταφράζεται σε λιγότερο από μία μερίδα την ημέρα (1 μερίδα = 1 φλιτζάνι).
Μόνο 3-5 μερίδες, το οποίο μεταφράζεται σε λιγότερο από μία μερίδα την ημέρα (1 μερίδα = 1 φλιτζάνι).
ΛΑΧΑΝΑΚΙΑ ΒΡΥΞΕΛΩΝ
Είναι ετήσια φυτά της οικογένειας των Σταυρανθών του γένους Βράσσικα (Brassica). Εικάζεται ότι καλλιεργήθηκαν για πρώτη φορά στην αρχαία Ρώμη, αν και οι πρώτες αναφορές γίνονται το 16ο αιώνα. Αργότερα, μεταφέρθηκαν στο Βέλγιο και καλλιεργήθηκαν κοντά στην πρωτεύουσα, τις Βρυξέλλες, από όπου πήραν και το όνομά τους. Στην υπόλοιπη Ευρώπη, διαδόθηκαν κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου πολέμου. Στις μέρες μας καλλιεργούνται σε όλη την Ευρώπη (περισσότερο στην Ολλανδία) και τις Η.Π.Α (περισσότερο στην Καλιφόρνια).
Ποσοστά περιεκτικότητας σε θρεπτικά στοιχεία και οφέλη για την υγεία. Είναι ιδιαίτερα θρεπτικά, καθώς περιέχουν αρκετές φυτικές ίνες (4gr), βιταμίνες (Α, C, Κ, Β6, Φολικό οξύ, Ριβοφλαβίνη, Θειαμίνη), αντιοξειδωτικά και μέταλλα (μαγγάνιο, μαγνήσιο, κάλιο, φώσφορο) πολύ χρήσιμα και ωφέλιμα για τον ανθρώπινο οργανισμό.
Δεν περιέχουν καθόλου λίπος και χοληστερίνη, ενώ το ποσοστό νατρίου είναι εξαιρετικά χαμηλό. Τέλος, αποτελούν καλή πηγή πρωτεϊνών. Θερμιδικά αποδίδουν μόνο 42 kcal ανά 100gr και αποτελούνται σε ποσοστό 87% από νερό.
Πολλαπλά είναι τα οφέλη για την υγεία από την κατανάλωσή τους, καθώς καθυστερούν τα νοσήματα φθοράς (καρκίνος, καρδιαγγειακά) και παρέχουν ισχυρή αντιοξειδωτική προστασία.
Έτσι, τα λαχανάκια Βρυξελλών βελτιώνουν την άμυνα του οργανισμού ενάντια στον καρκίνο και αποτελούν ιδανική τροφή για την πρόληψή του. Η πλειοψηφία των ερευνών, παγκοσμίως, για τα πράσινα λαχανικά, καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι συμβάλλουν στην πρόληψη του καρκίνου, καθώς περιέχουν χημικές ουσίες, όπως είναι η χλωροφύλλη, τα φυτοσυστατικά, οι ινδόλες, οι διθιολθίονες, τα καροτενοειδή και οι γλυκοζίτες, με έντονη προστατευτική δράση.
Έτσι, τα λαχανάκια Βρυξελλών βελτιώνουν την άμυνα του οργανισμού ενάντια στον καρκίνο και αποτελούν ιδανική τροφή για την πρόληψή του. Η πλειοψηφία των ερευνών, παγκοσμίως, για τα πράσινα λαχανικά, καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι συμβάλλουν στην πρόληψη του καρκίνου, καθώς περιέχουν χημικές ουσίες, όπως είναι η χλωροφύλλη, τα φυτοσυστατικά, οι ινδόλες, οι διθιολθίονες, τα καροτενοειδή και οι γλυκοζίτες, με έντονη προστατευτική δράση.
Πιο συγκεκριμένα, η ουσία DIM (διινδολυμεθάνιο), η οποία περιέχεται στα λαχανάκια Βρυξελλών, έχει πολλαπλά κατασταλτική δράση στον καρκίνο του μαστού (Agric Food Chem. 2000). Κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης των κυττάρων, η DIM μπορεί να επιδράσει στον οργανισμό αποτρέποντας τον πολλαπλασιασμό ή τη διαίρεση των κακοηθών κυττάρων παρεμποδίζοντας με αυτό τον τρόπο την εξάπλωση του καρκίνου (Mol Nutr Food Res. 2008, Food Chem Toxicol. 2002).
Παρόμοια δράση έχει η ουσία σουλφοραφάνη (Journal of Nutrition) και η ουσία ινδόλη-3-καρβινόλη, η οποία αλληλεπιδρά με τη βιταμίνη C και αναστέλλει ορισμένα ένζυμα που προκαλούν μετάλλαξη, προστατεύοντας από τον καρκίνο του μαστού (Toxicol Appl Pharmacol 2005). Ερευνητές του αμερικανικού υπουργείου Γεωργίας τα χαρακτηρίζουν ‘ασπίδες’ έναντι του καρκίνου του μαστού.
Στη σουλφοραφάνη, ουσία που περιέχεται στα λαχανάκια, οφείλονται και άλλες σημαντικές ευεργετικές δράσεις, καθώς πιθανολογείται ότι προστατεύει τα κύτταρα του ματιού από την υπεριώδη ακτινοβολία. Με όσο περισσότερη σουλφοραμάνη ‘οπλιστούν’ τα κύτταρα του αμφιβληστροειδή πριν από την έκθεση στον ήλιο, τόσο μεγαλύτερη η άμυνα απέναντι στις βλαβερές του επιδράσεις. (University John Hopkins, 2006).
Επίσης, νεότερες έρευνες έρχονται να προσθέσουν ότι τα λαχανικά που ανήκουν στην οικογένεια των Σταυρανθών, όπως τα λαχανάκια Βρυξελλών, λόγω των μεγάλων ποσοτήτων βιταμίνης Α που περιέχουν, ωφελούν επιπρόσθετα την υγεία των ματιών, καθώς ενισχύουν την ποιότητα της όρασης κατά τις νυχτερινές ώρες. Επιπρόσθετο προστατευτικό ρόλο παίζουν και τα καροτένια που περιέχονται.
Επίσης, λόγω της Βιταμίνης C και του Καλίου που περιέχονται σε μεγάλες ποσότητες, προσδίδουν επιπλέον οφέλη για την προστασία από τη σιωπηρή νόσο της οστεοπόρωσης, ενώ παρέχουν προστασία κατά της στεφανιαίας νόσου και είναι ευεργετικά για την ισορροπία των υγρών του σώματος και της αρτηριακής πίεσης.
Τα λαχανάκια Βρυξελλών, διαθέτουν, ταυτόχρονα, πολλά καροτενοειδή, (Exp Biol Med, Maywood, 2006) τα οποία ενισχύουν τη δράση τους κατά του καρκίνου, κυρίως του πνεύμονα. Ίσως, χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά τους σε χλωροφύλλη, τα λαχανάκια είναι εξαιρετικά ισχυρά στην πρόληψη των κυτταρικών μεταλλάξεων που συντελούνται πριν από τον καρκίνο. Επομένως, ορισμένα συστατικά των πράσινων λαχανικών λειτουργούν ως αντίδοτο στη διαδικασία του καρκίνου που συνεχίζεται για χρόνια μετά την έκθεση σε καρκινογόνα, όπως είναι ο καπνός του τσιγάρου.
Τα λαχανάκια Βρυξελλών, διαθέτουν, ταυτόχρονα, πολλά καροτενοειδή, (Exp Biol Med, Maywood, 2006) τα οποία ενισχύουν τη δράση τους κατά του καρκίνου, κυρίως του πνεύμονα. Ίσως, χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά τους σε χλωροφύλλη, τα λαχανάκια είναι εξαιρετικά ισχυρά στην πρόληψη των κυτταρικών μεταλλάξεων που συντελούνται πριν από τον καρκίνο. Επομένως, ορισμένα συστατικά των πράσινων λαχανικών λειτουργούν ως αντίδοτο στη διαδικασία του καρκίνου που συνεχίζεται για χρόνια μετά την έκθεση σε καρκινογόνα, όπως είναι ο καπνός του τσιγάρου.
Η κατανάλωση περισσότερων σταυρανθών λαχανικών καταστέλλει ακόμα και τις προκαρκινικές αλλοιώσεις του παχέος εντέρου, γνωστοί ως πολύποδες (Health News, 2006. Pharmacogenetics, 2002). Επιπλέον, μειώνει τον κίνδυνο καρκίνου του στομάχου, του προστάτη, του πρωκτού, της ουροδόχου κύστης και του οισοφάγου.
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του πανεπιστημίου του Μπέρμιγχαμ, μερικές μερίδες με λαχανάκια Βρυξελλών την εβδομάδα ίσως αποτελούν την καλύτερη ασπίδα προστασίας κατά του καρκίνου του προστάτη για άντρες μεγαλύτερους των 40 ετών. Υπεύθυνη για τη δράση αυτή είναι μια χημική ουσία που περιέχεται και προκαλεί εκατοντάδες γενετικές αλλαγές, ενεργοποιώντας ορισμένα γονίδια που καταπολεμούν τον καρκίνο και ταυτόχρονα απενεργοποιεί άλλα γονίδια που ευθύνονται για το σχηματισμό καρκινικών όγκων στον προστάτη.
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του πανεπιστημίου του Μπέρμιγχαμ, μερικές μερίδες με λαχανάκια Βρυξελλών την εβδομάδα ίσως αποτελούν την καλύτερη ασπίδα προστασίας κατά του καρκίνου του προστάτη για άντρες μεγαλύτερους των 40 ετών. Υπεύθυνη για τη δράση αυτή είναι μια χημική ουσία που περιέχεται και προκαλεί εκατοντάδες γενετικές αλλαγές, ενεργοποιώντας ορισμένα γονίδια που καταπολεμούν τον καρκίνο και ταυτόχρονα απενεργοποιεί άλλα γονίδια που ευθύνονται για το σχηματισμό καρκινικών όγκων στον προστάτη.
Μια διατροφή που περιλαμβάνει μεγάλες ποσότητες λαχανικών, όπως τα λαχανάκια Βρυξελλών, μπορεί να προστατεύσει από τον καρκίνο της ουροδόχου κύστης, σύμφωνα με έρευνα του Ρ. Μάντεϊ στο πανεπιστήμιο Massey της Νέας Ζηλανδίας. Πιο συγκεκριμένα, τα λαχανάκια Βρυξελλών, όταν καταναλώνονται συχνά, μειώνουν τις πιθανότητες να νοσήσει κάποιος από τον συγκεκριμένο τύπο καρκίνου κατά 50%.
Σε άλλη μελέτη, σε πειραματόζωα, φάνηκε ότι τα λαχανάκια Βρυξελλών εξόντωσαν ένα από τα ισχυρά καρκινογόνα, την αφλατοξίνη, ένα μύκητα που ευθύνεται για τα υψηλά ποσοστά καρκίνου, κυρίως του ήπατος. Η αφλατοξίνη μολύνει συχνά τροφές όπως φιστίκια, καλαμπόκι, ρύζι και αποτελεί σημαντική απειλή για τις τριτοκοσμικές χώρες.
Τέλος, τα λαχανάκια Βρυξελλών αποτελούν καλή πηγή διαλυτών φυτικών ινών, συμβάλλοντας έτσι στη μείωση της LDL-χοληστερόλης, γι’ αυτό συστήνεται η συχνή τους κατανάλωση. Η δράση αυτή οφείλεται κυρίως στην αυξημένη απέκκριση χολικών αλάτων αλλά και της πηκτίνης που περιέχεται (J Oleo Sc, 2007). Από την άλλη πλευρά, περιέχουν υψηλά ποσοστά αδιάλυτων φυτικών ινών, οι οποίες βοηθούν στην καλύτερη λειτουργία του εντερικού σωλήνα, και σύμφωνα με μελέτες, συμβάλλουν σημαντικά στην πρόληψη του καρκίνου παχέος εντέρου και τη μείωση της δυσκοιλιότητας. Λόγω του ογκώδους των διαφόρων λαχανικών και της χαμηλής ενέργειας την οποία παρέχουν μπορούν να καταναλωθούν άφοβα από όσους επιθυμούν να χάσουν βάρος.
Όσον αφορά την αντιοξειδωτική δράση, τα λαχανάκια Βρυξελλών φαίνεται να υπερέχουν κυρίως λόγω των μη-βιταμινούχων αντιοξειδωτικών που περιέχουν. Πιο συγκεκριμένα, κατά το οξειδωτικό στρες, καταστρέφεται το DNA των κυττάρων και αποβάλεται στα ούρα η 8-ΟΗdG, το οποίο φαίνεται να μειώνεται αισθητά μετά από αυξημένη κατανάλωση σε λαχανάκια ( Metabolic Research Unit, Jean Mayer, Tufts Univ).
Το μόνο μελανό σημείο της κατανάλωσης σταυρανθών λαχανικών, φαίνεται να είναι η ύπαρξη χημικών που πιστεύεται πως βλάπτουν τη λειτουργία του θυρεοειδή αδένα και θεωρούνται πιθανή αιτία βρογχοκήλης. Η λύση που προτείνεται είναι το καλό βράσιμο-μαγείρεμα των λαχανικών, το οποίο εξουδετερώνει τα χημικά που βλάπτουν το θυρεοειδή.
Αντιλαμβανόμαστε επομένως ότι η φύση δια μέσου των τροφίμων της, δεν μας προσφέρει μόνο τα θρεπτικά συστατικά που απαιτούνται για την επιβίωσή μας αλλά μας δίνει απλόχερα πολύτιμες δραστικές ουσίες που θωρακίζουν την υγεία μας.
Προτεινόμενος τρόπος αγοράς και κατανάλωσης. Είναι διαθέσιμα όλες τις εποχές του χρόνου, αν και η πιο ενδεδειγμένη περίοδος για την κατανάλωσή τους ξεκινά από το φθινόπωρο μέχρι τις αρχές της άνοιξης. Κατά την αγορά τους προσέξτε να είναι συμπαγή, με έντονο πράσινο χρώμα και επιλέξτε αυτά που έχουν παρόμοιο μέγεθος, (για καλύτερο μαγείρεμα). Συνιστάται η κατανάλωση δύο με τριών μερίδων την εβδομάδα, για μεγαλύτερη προστασία.
Προτεινόμενος τρόπος μαγειρέματος. Αρχικά, ξεπλύνετέ τα καλά με νερό. Μπορείτε να τα σερβίρετε ωμά, βραστά, στον ατμό, στο ξύδι (τουρσί), σοταρισμένα ή ψημένα στο φούρνο. Αν τα ψιλοκόψετε και τα βάλετε σε σάλτσες ή σούπες και προσθέσετε σκόρδο ή κύμινο, χάνουν και την πικρή γεύση που τα χαρακτηρίζει. Γενικά, τα βρασμένα λαχανάκια χάνουν περίπου το 60-70% των συστατικών τους, ενώ σε χύτρα πίεσης περίπου το 40-50%. Ιδιαίτερη προσοχή επομένως στο μαγείρεμά τους, αφού η υψηλή θερμοκρασία καταστρέφει πολλά από τα πολύτιμα συστατικά τους. Τελειώνοντας, το μαγείρεμά τους σε φούρνους μικροκυμάτων πρέπει να αποφεύγεται αφού καταστρέφει το 75-90%, των χρήσιμων συστατικών του.
ΜΑΪΝΤΑΝΟΣ
Το ‘ευρωπαϊκό’ αυτό λαχανικό φαίνεται να μας προφυλάσσει και να αποτελεί πιστό σύμμαχο στη διατροφική μάχη ενάντια στον καρκίνο. Πράγματι, πολλές μελέτες δείχνουν ότι τα λαχανάκια Βρυξελλών βοηθούν στην πρόληψη του καρκίνου, ειδικά του παχέος εντέρου και του στομάχου.
Ο μαιντανός είναι ο γαστρονομικός δορυφόρος κάθε τροφής καθώς 'πάει' με όλα. Χωριάτικο μακεδονήσι ή πετροσέλινο είναι μερικές από τις ονομασίες του. Παράλληλα, φυτρώνει εύκολα και παντού : σε χωράφια, σε κήπους, ακόμα και σε μικρές γλάστρες φύεται, γνωστοποιώντας την παρουσία του και φωνάζοντας για την αναγκαιότητά του σε ένα καλό γεύμα. Η παράδοση αναφέρει ότι ήταν ένα από τα συστατικά του κώνειου που ήπιε ο Σωκράτης. Η δυναμωτική όμως δράση του μαϊντανού πρωτοαναφέρεται στα ρωμαϊκά χρόνια, όπου αποτελούσε αναπόσπαστο συστατικό χυμών που έπιναν Ρωμαίοι μονομάχοι.
Ο μαϊντανός σήμερα θεωρείται ένα εξαιρετικό μυρωδικό και η θρεπτική του αξία συνίσταται στην περιεκτικότητά σε αντιοξειδωτικά συστατικά και κυρίως των φλαβονοειδών apigenin και luteolin καθώς και των βιταμινών Α και C. Έρευνες σε ζώα έδειξαν ότι μειώνει την πίεση περισσότερο από 40%, ενώ στους ανθρώπους έχει δειχθεί ότι αυξάνει τη διούρηση.
Επίσης φαίνεται να ευνοεί την πέψη των τροφών, καθώς αυξάνει την κινητικότητα του εντέρου χάρη σε ένα από τα κύρια αιθέρια έλαιά του που ονομάζεται myristicin. Σε αυτό οφείλεται και η ελαφρά παραισθησιογόνος δράση που του αποδίδεται.
Η myristicin έχει όμοια δομή με αυτή των αμφεταμινών και πιθανολογείται ότι σε αυτό οφείλονται κάποιες από τις ιδιότητές της. Ένα άλλο έλαιο που ονομάζεται apiole ευθύνεται για την αυξημένη κινητικότητα της μήτρας και πιθανολογείται ότι σχετίζεται με διαταραχές του κύκλου στη γυναίκα, σε μεγάλες δόσεις.
Τέλος, υπερβολές απαγορεύονται και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού για τον ίδιο λόγο. Αντιμικροβιακές και αντιρρευματικές ιδιότητες που του αποδίδονται δεν έχουν τεκμηριωθεί επιστημονικά.
ΜΑΝΙΤΑΡΙΑ
Τα μανιτάρια αποτελούν μια ιδιαίτερα θρεπτική τροφή καθώς σε μόλις 32 θερμίδες / 100 γρ καταφέρνουν και συγκεντρώνουν πολλά αντιοξειδωτικά κυρίως συστατικά. Περισσότερο από το 95% του βάρους τους είναι νερό και έτσι εξηγείται κυρίως η χαμηλή ενεργειακή τους αξία. Τα 2/3 περίπου των θερμίδων προέρχονται από υδατάνθρακες και σχεδόν το υπόλοιπο από πρωτεΐνη. Περιέχουν ελάχιστη ποσότητα λιπαρών, λιγότερο από το 3% της συνολικής ενέργειας.
Έξοχος συνδυασμός με δημητριακά. Όσον αφορά την πρωτεϊνική τους αξία, τα μανιτάρια παρουσιάζουν μια ιδιαιτερότητα. Είναι γνωστό ότι οι πρωτεΐνες, ως βασικό συστατικό όλων των κυττάρων του σώματος, είναι απαραίτητες για τη διατήρηση, την ανάπτυξη και την επανόρθωση των ιστών. Επιπλέον, η παρουσία τους συμβάλλει στο σχηματισμό των ενζύμων, των ορμονών, των αντισωμάτων, των νουκλεϊκών οξέων και την πραγματοποίηση μιας σειράς λειτουργιών του ανθρώπινου σώματος. Δομικά συστατικά των πρωτεϊνών είναι τα αμινοξέα.
Έξοχος συνδυασμός με δημητριακά. Όσον αφορά την πρωτεϊνική τους αξία, τα μανιτάρια παρουσιάζουν μια ιδιαιτερότητα. Είναι γνωστό ότι οι πρωτεΐνες, ως βασικό συστατικό όλων των κυττάρων του σώματος, είναι απαραίτητες για τη διατήρηση, την ανάπτυξη και την επανόρθωση των ιστών. Επιπλέον, η παρουσία τους συμβάλλει στο σχηματισμό των ενζύμων, των ορμονών, των αντισωμάτων, των νουκλεϊκών οξέων και την πραγματοποίηση μιας σειράς λειτουργιών του ανθρώπινου σώματος. Δομικά συστατικά των πρωτεϊνών είναι τα αμινοξέα.
Για την σύνθεση των πρωτεϊνών του ανθρώπινου σώματος απαιτούνται 20 διαφορετικά αμινοξέα. Ορισμένα από αυτά ο οργανισμός έχει τη δυνατότητα να τα συνθέσει από μόνος του και ονομάζονται γι’ αυτό το λόγο μη απαραίτητα. Όμως, υπάρχουν και 9 αμινοξέα (λευκίνη, ισολευκίνη, λυσίνη, μεθειονίνη, φαινυλαλανίνη, θρεονίνη, τρυπτοφάνη, ιστιδίνη και βαλίνη) που πρέπει ο άνθρωπος να προμηθευτεί από την τροφή, διότι ο ίδιος δεν μπορεί να τα συνθέσει.
Όταν η πρωτεΐνη που περιέχεται σε κάποιο τρόφιμο παρέχει σε επαρκείς ποσότητες τα απαραίτητα αμινοξέα τότε αυτή ονομάζεται πλήρης, ενώ όταν δεν παρέχονται όλα τα απαραίτητα αμινοξέα η πρωτεΐνη χαρακτηρίζεται ως μη πλήρης ή ελλιπής. Πηγές πλήρων πρωτεϊνών αποτελούν τα τρόφιμα ζωϊκής προέλευσης. Σε αυτά περιλαμβάνονται το κόκκινο κρέας, τα πουλερικά, τα ψάρια, τα αυγά, το γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα τα οποία παρέχουν πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας. Οι πρωτεΐνες φυτικής προέλευσης, αν και προσφέρουν σε επαρκείς ποσότητες ορισμένα απαραίτητα αμινοξέα, εμφανίζουν έλλειψη σε άλλα. Τα δημητριακά (σιτάρι, σίκαλη, καλαμπόκι, βρώμη, κριθάρι, ρύζι, ψωμί, ζυμαρικά) και οι καρποί και σπόροι (φιστίκια, φιστικοβούτυρο, ηλιόσποροι, σησάμι) είναι πλούσια σε μεθειονίνη και φτωχά σε λυσίνη.
Όταν συνδυαστούν οι φυτικές 'ελλιπείς' πρωτεΐνες με τον κατάλληλο τρόπο, τότε παρέχεται στον οργανισμό μια πλήρης και υψηλής βιολογικής αξίας πρωτεΐνη. Τα μανιτάρια λοιπόν είναι πλούσια σε λυσίνη, ένα αμινοξύ που λείπει από τα δημητριακά. Ετσι συνδυάζοντας το ρύζι με μανιτάρια ή τα μακαρόνια με αυτά έχουμε ένα πιάτο με μεγάλη πρωτεϊνική αξία.
Παράλληλα και ο συνδυασμός μιας πλήρους πρωτεΐνης ζωικής προέλευσης με μια μη πλήρη πρωτεΐνη φυτικής προέλευσης έχει σαν αποτέλεσμα την βελτίωση της συνολικής βιολογικής αξίας της παρεχόμενης πρωτεΐνης. 'Ετσι, ένα ρυζότο με μανιτάρια και λίγο γιαούρτι ή μια μακαρονάδα με μία σάλτσα και τυρί μας δίνει ένα πιάτο με πρωτείνη βιολογικής αξίας εφάμιλλης σχεδόν του κρέατος.
Αντιοξειδωτική αξία. Όμως το σημείο εκείνο που η υπεροχή του τροφίμου αυτού είναι αδιαμφισβήτητη έχει να κάνει με την αντιοξειδωτική του αξία. Πιο συγκεκριμένα 100 γρ μανιταριών μας προμηθεύουν με 30 mg σεληνίου και 0,6 mg χαλκού, δηλαδή μας καλύπτουν το 45% και 30% αντίστοιχα των ημερήσιων αναγκών μας στα δύο αυτά πολύτιμα αντιοξειδωτικά ιχνοστοιχεία. Το σελήνιο αποτελεί το κύριο υλικό ενός ενζυμικού συστήματος (υπεροξειδάση της γλουταθειόνης) που είναι από τις πιο αποτελεσματικές φυσικές ασπίδες που διαθέτει το ανθρώπινο σώμα κατά των επικίνδυνων ελευθέρων ριζών. Μάλιστα πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι δρώντας συνεργιστικά με τη βιταμίνη Ε μειώνουν σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του παχέως εντέρου.
Συνδυάζοντας λοιπόν τα μανιτάρια με ελαιόλαδο ή προσθέτοντάς τα σε μια σαλάτα με ρόκα, σπανάκι ή μαρούλι, συνθέτουμε ένα εξαιρετικά ευεργετικό πιάτο. Παράλληλα μειώνουν την οξείδωση της κακής (LDL) χοληστερόλης εμποδίζοντας έτσι τη συσσώρευσή της στην περιοχή εκείνη των αγγείων που έχει υποστεί βλάβη και έχει ξεκινήσει η διαδικασία των θρόμβωσης, μειώνοντας την πιθανότητα εμφάνισης αθηρωμάτωσης.
Από την άλλη, ο χαλκός αποτελεί απαραίτητο συστατικό ενός άλλου ενζυμικού συστήματος (υπεροξείδιο δισμουτάσης) που ασκεί επίσης σημαντική αντιοξειδωτική δράση. Αυτό όμως που είναι λιγότερο γνωστό είναι ότι ο χαλκός συμμετέχει στη δημιουργία του κολλαγόνου και της ελαστίνης, παίζοντας με αυτό τον τρόπο έναν ουσιαστικό ρόλο στην καλή υγεία του δέρματος. Αν συνυπολογίσουμε και την περιεκτικότητα των μανιταριών και σε άλλα μη θρεπτικά συστατικά (φλαβονοειδή) με επίσης αντιοξειδωτική δράση, τότε θα λέγαμε ότι αυτό το τρόφιμο συμβάλλει στην ισχυροποίησης της προστατευτικής ασπίδας του οργανισμού κατά των σύγχρονων παθήσεων.
…για την καλή λειτουργία νευρικού συστήματος. Τα μανιτάρια, όπως φαίνεται και από τον πίνακα, αποτελούν πολύ καλή πηγή βιταμινών του συμπλέγματος Β. Δεν είναι συχνό το φαινόμενο να συναντούμε τροφές στο φυτικό βασίλειο που να χαρακτηρίζονται από τέτοιον πλουραλισμό στην περιεκτικότητα τους στις βιταμίνες του συμπλέγματος Β.
Αυτές είναι απαραίτητες για τη σωστή λειτουργία του μεταβολισμού, καθώς συμμετέχουν σε ενζυμικά συστήματα που είναι απαραίτητα για το μεταβολισμό των υδατανθράκων, των πρωτεϊνών και των λιπών. Επίσης προάγουν την καλή λειτουργία του νευρικού συστήματος και η έλλειψή τους έχει σχετισθεί με ατονία, κόπωση, νευρικότητα, έλλειψη αυτοσυγκέντρωσης κα.
Θειαμίνη (Β1): 0,8 mg (5% ΣΔΠ*)
Ριβοφλαβίνη (Β2): 0,4 (25% ΣΔΠ) mg
Νιασίνη (Β3): 3,1 mg (18% ΣΔΠ)
Παντοθενικό οξύ: 1,5 mg (15% ΣΔΠ)
Φυλλικό: 15 mg (4% ΣΔΠ)
Β6: 0,12 mg (6% ΣΔΠ)
Ριβοφλαβίνη (Β2): 0,4 (25% ΣΔΠ) mg
Νιασίνη (Β3): 3,1 mg (18% ΣΔΠ)
Παντοθενικό οξύ: 1,5 mg (15% ΣΔΠ)
Φυλλικό: 15 mg (4% ΣΔΠ)
Β6: 0,12 mg (6% ΣΔΠ)
ΣΔΠ: Συνιστώμενη Διαιτητική Πρόσληψη.
Συμμετοχή βέβαια στην καλή μας διάθεση παίζει και ένα αμινοξύ, η τρυπτοφάνη, που αποτελεί πρόδρομη ουσία ενός νευροδιαβιβαστή, της σεροτονίνης, που μπορεί και φτάνει στον εγκέφαλο και παίζει ουσιαστικό ρόλο στη διάθεσή μας. Τα μανιτάρια είναι καλή πηγή αυτού του αμινοξέος καθώς καλύπτουν (τα 100 γρ) περίπου το 1/5 των ημερήσιων αναγκών μας. Συμπερασματικά, τα μανιτάρια αποτελούν μια πολύ καλή θρεπτική λύση προσφέροντας πολύτιμα συστατικά. Συστήνονται σε ένα πρόγραμμα ελέγχου βάρους καθώς η θερμιδική τους αξία είναι μικρή. Ο φόβος που τα συνοδεύει για δηλητηριάσεις ανήκει μάλλον στο παρελθόν, καθώς οι συνθήκες ασφάλειας σήμερα είναι τέτοιες που εγγυώνται για την άφοβη χρησιμοποίηση τους.
ΜΑΡΟΥΛΙ.
Το μαρούλι έχει εξίσου σημαντική διατροφική αξία όσο και το λάχανο. Αν ξεκινήσετε το γεύμα σας με μια σαλάτα μαρουλιού σίγουρα θα συνδυάσετε ποικιλία στην γεύση και πολλά διατροφικά οφέλη.
Ο κυριότερος τύπος μαρουλιού που είναι ιδιαίτερα διαδεδομένος σε όλο τον κόσμο είναι ο τύπος ρομάνα. Λέγεται πως η ιστορία του μαρουλιού ξεκίνησε από την Ανατολική Μεσόγειο. Η ιστορία του χρονολογείται πάνω από 5.000 χρόνια. Ιδιαίτερα διαδεδομένο ήταν στην Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία που θεωρούνταν πως το μαρούλι είχε θεραπευτικές ιδιότητες. Αναφέρεται στα ιστορικά κείμενα ότι ο Αύγουστος Καίσαρας θεραπεύτηκε από σοβαρή ασθένεια, χρησιμοποιώντας τα φύλλα του μαρουλιού, και από τότε είχε το μαρούλι σε μεγάλη υπόληψη. Ίσως δεν είναι τυχαίο πoυ η πιο δημοφιλής σαλάτα σε όλο τον κόσμο, που χρησιμοποιεί σαν βάση της το μαρούλι, ονομάζεται Caesar’s salad.
Το μαρούλι περιέχει σημαντικές ποσότητες καροτενοειδών (α- και β-καροτένιο, λουτεΐνη και ζεαξανθίνη). Επιδημιολογικές έρευνες σε όλο τον κόσμο συσχέτισαν την υψηλή διαιτητική πρόσληψη αυτών των καροτενοειδών με μειωμένα επεισόδια καρκίνων του πνεύμονα, μαστού, τραχήλου, δέρματος και στομάχου.
Επίσης, το μαρούλι είναι ιδιαίτερα πλούσιο σε βιταμίνη C, φυλλικό οξύ, μαγγάνιο και χρώμιο. Το μαγγάνιο είναι συστατικό πληθώρας ενζύμων και παίζει σημαντικό ρόλο στον σχηματισμό των οστών ενώ το χρώμιο θεωρείται ότι είναι απαραίτητο για να ολοκληρωθεί η αλληλεπίδραση ανάμεσα στο μόριο της ινσουλίνης και τον κυτταρικό της υποδοχέα, ώστε να γίνει η μεταφορά της γλυκόζης από το αίμα στα κύτταρα.
Επιπρόσθετα, υψηλή είναι η περιεκτικότητα του μαρουλιού και σε φυτικές ίνες. Υπολογίζεται πως σε μια μερίδα μαρουλιού περιέχονται πάνω από 2,1 γρ. φυτικών ινών. Οι φυτικές ίνες προσδίδουν όγκο στο υπόλειμμα τροφής αυξάνοντας τον όγκο και το βάρος των κοπράνων από 40% έως και 100%. Μέσω της δράσης αυτής, βοηθείται η λειτουργία του πεπτικού σωλήνα και μειώνεται ο χρόνος διέλευσης τυχόν «βλαβερών» ουσιών. Επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι δίαιτες πλούσιες σε φυτικές ίνες δρουν προληπτικά ενάντια στην εμφάνιση καρκίνου του παχέος εντέρου καθώς και των εκκολπωμάτων. Ακόμη, οι φυτικές ίνες είναι δυνατόν να ελαττώσουν την απορρόφηση της γλυκόζης και τα επίπεδα των μεταγευματικών επιπέδων ινσουλίνης.
Σημαντική παρουσιάζεται να είναι η επίδραση του μαρουλιού και στον μεταβολισμό της χοληστερόλης. Σε έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Clinical Nutrition το 2004, φάνηκε πως η κατανάλωση μαρουλιού από πειραματόζωα για 3 εβδομάδες μείωσε σημαντικά το πηλίκο LDL/HDL και τα επίπεδα χοληστερόλης του ήπατος κατά 44%. Επίσης, το ποσοστό απορρόφησης της διαιτητικής χοληστερόλης μειώθηκε κατά 37%. Στην ίδια έρευνα φάνηκε πως βελτιώθηκε και η αντιοξειδωτική κατάσταση των πειραματόζωων που κατανάλωναν μαρούλι. Πιο συγκεκριμένα, αυξήθηκαν τα επίπεδα των αντιοξειδωτικών βιταμινών C, Ε και καροτενοειδών στο πλάσμα. Όλα αυτά τα στοιχεία συνηγορούν στο ότι μια συστηματική κατανάλωση μαρουλιού είναι δυνατόν να συνεισφέρει στην προστασία από καρδιαγγειακά νοσήματα.
Από όλα τα παραπάνω στοιχεία φαίνεται για άλλη μια φορά ο σημαντικό ρόλος των λαχανικών και ειδικότερα του λάχανου και του μαρουλιού, τα οποία είναι λαχανικά τα οποία εύκολα μπορούμε να τα προμηθευτούμε και σε αρκετά οικονομικές τιμές. Το τελικό συμπέρασμα είναι πως συνδυάζοντας συστηματικά μια σαλάτα λάχανου ή μαρουλιού μαζί με το κύριο γεύμα μας, είναι δυνατόν να προστατευτούμε κατά ένα μεγάλο ποσοστό από σοβαρές μορφές καρκίνου και καρδιαγγειακών νοσημάτων.
ΜΕΛΙΤΖΑΝΑ
Η μελιτζάνα αναπτύχθηκε στην Ινδία και πρωτοκαλλιεργήθηκε στην Κίνα τον 5ο αιώνα πΧ. Στην Ευρώπη ήρθε τον 14ο αιώνα και πιο συγκεκριμένα στην Ιταλία, από όπου γρήγορα εξαπλώθηκε σε ολόκληρη την ήπειρο. Εξ’αιτίας της πικρής γεύσης της άργησε να χρησιμοποιηθεί στη μαγειρική και μέχρι τον18ο αιώνα τη χρησιμο-ποιούσαν ως διακοσμητικό. Με την ανάπτυξη όμως ποικιλιών με λιγότερη πικράδα, η μελιτζάνα σύντομα βρήκε το ρόλο της στην μαγειρική και σήμερα αποτελεί ένα από τα χαρακτηριστικότερα λαχανικά του καλοκαιριού.
Αντιοξειδωτική δράση – καρδιοπροστατευτικός ρόλος. Όπως προαναφέρθηκε, η αντιοξειδωτική δράση της επικεντρώνεται σε μία ανθοκυανίνη, την nasunin. Πειράματα σε ζώα έδειξαν ότι η ουσία αυτή προστατεύει τα εγκεφαλικά κύτταρα από την οξειδωτική δράση των ελευθέρων ριζών.
Αντιοξειδωτική δράση – καρδιοπροστατευτικός ρόλος. Όπως προαναφέρθηκε, η αντιοξειδωτική δράση της επικεντρώνεται σε μία ανθοκυανίνη, την nasunin. Πειράματα σε ζώα έδειξαν ότι η ουσία αυτή προστατεύει τα εγκεφαλικά κύτταρα από την οξειδωτική δράση των ελευθέρων ριζών.
Είναι γνωστό ότι οι ελεύθερες ρίζες υπάρχουν και δημιουργούνται από διάφορες αιτίες (άγχος, τροφή, υπεριώδης ακτινοβολία, μόλυνση ατμόσφαιρας κα) στο σώμα μας. Μπορούν και επιτίθενται είτε στην κυταρρική μεμβράνη των κυτάρρων (και πιο συγκε-κριμένα στο λιπιδικό τους τμήμα) είτε στον πυρήνα αλλάζοντας το γενετικό τους υλικό. Έτσι γίνεται φανερό ότι οποιαδήποτε ουσία που εμποδίζει την καταστροφική δράση των ελευθέρων ριζών αποτελεί ουσιαστικά έναν τύπο 'ασπίδας' του οργανισμού μας. Στα πλαίσια λοιπόν αυτά και η μελιτζάνα ανήκει στην κατηγορία εκείνη των τροφών που πρέπει να καταναλώνονται σε αφθονία καθώς προάγει τον αμυντικό μηχανισμό του σώματός μας κατά της επικίνδυνης δράσης των ελευθέρων ριζών.
Παράλληλα, πειράματα επίσης σε ζώα έδειξαν ότι η κατανάλωση χυμού μελιτζάνας μειώνει τα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα. Μάλιστα βρέθηκε ότι η υποχοληστερολαμική αυτή δράση δεν οφείλεται μόνο στην nasunin, αλλά και σε άλλες ουσίες (κυρίως τερπένια), αλλά και στην καλή περιεκτικότητά της σε διαιτητικέ ίνες, που βρίσκονται στο λαχανικό αυτό. Συνεκτιμώντας και την αντιοξειδωτική της δράση, παράλληλα με την υποχοληστερολαιμική, στοιχειοθετούμε τον καρδιοπροστατευτικό ρόλο της μελιτζάνας που πολλοί επιστήμονες διατείνονται σήμερα.
Εγκεφαλικές λειτουργίες. Η μελιτζάνα είναι ένα τρόφιμο που προάγει την καλή λειτουργία του εγκεφάλου μας. Εμποδίζει την υπερο-ξείδωση των λιπών (από τις ελεύθερες ρίζες) των εγκεφαλικών κυττάρων, προασπίζοντας την ακεραιότητα και τη λειτουργική δομή τους. Παράλληλα αποτελεί καλή πηγή Mg, ενός ιχνοστοιχείου που φαίνεται να προάγει την καλή λειτουργία του εγκεφάλου (στο μαγνήσιο αποδίδονται εν μέρει και οι αυξημένες ανάγκες ατόμων με στρες πχ μαθητών σε περίοδο εξετάσεων για σοκολάτα). Έτσι μία μερίδα μελιτζανοσαλάτα περιέχει 25 περίπου mg μαγνησίου, δηλαδή το 10% των ημερήσιων αναγκών μας.
Τέλος, η μελιτζάνα είναι καλή πηγή βιταμινών συμπλέγματος Β και κυρίως θειαμίνης, νιασίνης, φυλλικού και πυριδοξίνης, βιταμινών που η έλλειψή τους σχετίζεται με διαταραχές του κεντρικού νευρικού συστήματος και συνεπώς και του εγκεφάλου.
ΜΠΡΟΚΟΛΟ
«Αποτελεί το βαρύ πυροβολικό του φυτικού βασιλείου στη μάχη κατά του καρκίνου και των λοιπών νοσημάτων φθοράς». Το μπρόκολο, είναι ετήσιο φυτό της οικογένειας των Σταυρανθών του γένους Βράσσικα (Brassica oleracea var., italica), με καταγωγή από την Ιταλία, υπάγεται κι αυτό στην οικογένεια των Cruciferae ενώ ανήκει στην ίδια οικογένεια λαχανικών με το λάχανο και το κουνουπίδι. Σύμφωνα με ιστορικές πηγές, καλλιεργήθηκε αρχικά από τους Ρωμαίους και εισήχθη στην Αγγλία στις αρχές του 16ου αιώνα. Το μπρόκολο έφτασε αργότερα στις Ηνωμένες Πολιτείες ενώ αυξήθηκε σημαντικά η παραγωγή του στις αρχές του 1800. Η πρώτη αποστολή από τη δύση στην ανατολή ήταν το 1923, ενώ έγινε ένα σημαντικό λαχανικό στις ΗΠΑ κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '30.
Ποσοστά περιεκτικότητας σε θρεπτικά στοιχεία. Παρόλο που τα μπρόκολο περιέχει 91% νερό συνεισφέρει στο διαιτολόγιο σημαντικές ποσότητες θρεπτικών ουσιών. Είναι ιδιαίτερα πλούσιο σε βιταμίνη C, φολικό οξύ, βιταμίνη Β1, βιταμίνη Α, Β-καροτίνη, σίδηρο, μαγνήσιο, κάλιο, ασβέστιο και σχεδόν σε όλα τα υπόλοιπα ιχνοστοιχεία και βιταμίνες ενώ αποτελεί κύρια πηγή κυτταρινών.
Οφέλη για την υγεία. Το μπρόκολο περιέχει υψηλά επίπεδα της ουσίας γλυκοζιδάσης η οποία όταν διασπάται στον οργανισμό παράγει μια άλλη ουσία (ισοθιοκινάτες) που αποτελεί έναν από τους ισχυρότερους αντικαρκινικούς παράγοντες στη διατροφή (Nutr Cancer 2006).
Επίσης, έχει αποδειχθεί σημαντικός σύμμαχος του οργανισμού απέναντι στα καρδιαγγειακά νοσήματα και άλλες ασθένειες. Πιο αναλυτικά, το μπρόκολο φαίνεται πως αποτελεί πολλαπλό όπλο κατά του καρκίνου. Ως σκουροπράσινο λαχανικό σε πολλές εργαστηριακές μελέτες αποδεικνύεται ιδανικό λόγω της αντικαρκινικής του δράσης, (J Med Food, 2003).
Είναι πρώτο στη λίστα των λαχανικών που καταναλώνουν τα άτομα με χαμηλά ποσοστά καρκίνου και συγκεκριμένα καρκίνου του μαστού, του προστάτη, της ουροδόχου κύστης, του πνεύμονα, του οισοφάγου, του στομάχου, του λάρυγγα, του στόματος και του φάρυγγα. Ως μέλος της οικογένειας των σταυρανθών, προλαμβάνει τον καρκίνο του παχέος εντέρου. Η ουσία DIM (διινδολυμεθάνιο), η οποία είναι συστατικό του μπρόκολου, έχει πολλαπλά κατασταλτική δράση στον καρκίνο του μαστού. Ενώ τα κύτταρα αναπτύσσονται, η DIM μπορεί να επιδράσει στον οργανισμό αποτρέποντας τα κακοήθη κύτταρα, τα οποία προέρχονται από διαίρεση και πολλαπλασιασμό, και παρεμποδίζοντας την εξάπλωση του καρκίνου, (University of California, 2000). Παρόμοια δράση έχει και η ουσία (ινδόλη-3-καρβινόλη), η οποία αλληλεπιδρά με την βιταμίνη C και αναστέλλει ορισμένα ένζυμα που προκαλούν μετάλλαξη και προστατεύει από τον καρκίνο του μαστού, (Toxicol Appl Pharmacol 2005).
Πειράματα που έγιναν σε ποντίκια έδειξαν ότι η συνδυαστική κατανάλωση ντομάτας και μπρόκολου είναι καλύτερη από την κατανάλωση των δύο λαχανικών ξεχωριστά, αναφορικά με την επιβράδυνση της ανάπτυξη όγκων στον προστάτη. Επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι οι άνδρες που καταναλώνουν πολύ μπρόκολο και ντομάτα 3 έως 5 φορές την εβδομάδα μειώνουν τον κίνδυνο καρκίνου του προστάτη κατά 30%. (Cancer Research, University of Illinois 2006).
Άλλη μια σημαντικά δράση του μπρόκολου οφείλεται στο ότι περιέχει ουσίες που πιθανόν να μπορούν να προλαμβάνουν ή να καθυστερούν (εώς 44%) την εξάπλωση του καρκίνου της ουροδόχου κύστης. Υπάρχουν τουλάχιστον 12 φυτοχημικές ουσίες στο μπρόκολο που παρουσιάζουν ενδιαφέρουσες αντικαρκινικές δράσεις. Δεν έχει ακόμη ανακαλυφθεί κατά πόσο οι ουσίες αυτές δρουν συνεργιστικά ή εάν η κάθε μια από αυτές έχει τη δική της ξεχωριστή δράση. (University of Ochio, 1999).
Το μπρόκολο, όπως και τα άλλα σταυρανθή λαχανικά, είναι πλούσιο σε ινδόλες, γλυκοζίτες, και διθιολθιόνες – όλα αντίδοτα κατά του καρκίνου. Το μπρόκολο, όπως το σπανάκι και το λάχανο, διαθέτει πολλά καροτενοειδή, (Exp Biol Med, Maywood, 2006) τα οποία ενισχύουν τη δράση του κατά του καρκίνου, κυρίως του πνεύμονα. Ίσως χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε χλωροφύλλη, το μπρόκολο είναι εξαιρετικά ισχυρό στην πρόληψη των κυτταρικών μεταλλάξεων που συντελούνται πριν από τον καρκίνο. Επομένως, ορισμένα συστατικά των πράσινων λαχανικών λειτουργούν ως αντίδοτο στη διαδικασία του καρκίνου που συνεχίζεται για χρόνια μετά την έκθεση σε καρκινογόνα, όπως είναι ο καπνός του τσιγάρου.
Εκτός από την αντικαρκινική του δράση βρέθηκε ότι έχει αντιμικροβιακή δράση. Μάλιστα φάνηκε ότι η ουσία σουλφοραφάνη του μπρόκολου μπορεί να σκοτώνει το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού το οποίο είναι η αιτία του έλκους στο στομάχι. Άλλες σημαντικές ευεργετικές δράσεις του μπρόκολου είναι: λόγω της σουλφοραμάνης η οποία περιέχεται στο μπρόκολο, πιθανόν να προστατεύει τα κύτταρα του ματιού από την υπεριώδη ακτινοβολία. Με όσο περισσότερη σουλφοραμάνη ‘οπλιστούν’ τα κύτταρα του αμφιβληστροειδή πριν από την έκθεση στον ήλιο, τόσο μεγαλύτερη η άμυνα απέναντι στις βλαβερές του επιδράσεις. (University John Hopkins, 2006). Επίσης, λόγω της Βιταμίνης C και του Καλίου που περιέχονται σε μεγάλες ποσότητες, προσδίδουν επιπλέον οφέλη για την προστασία από τη σιωπηρή νόσο της οστεοπόρωσης ενώ παρέχει προστασία κατά της στεφανιαίας νόσου και είναι ευεργετικό για την ισορροπία των υγρών του σώματος και της αρτηριακής πίεσης.
Τέλος, το μπρόκολο αποτελεί καλή πηγή διαλυτών φυτικών ινών, συμβάλλοντας έτσι στη μείωση της LDL-χοληστερόλης για αυτό συστήνεται η συχνή του κατανάλωση ενώ λόγω του ογκώδους των διαφόρων λαχανικών και της χαμηλής ενέργειας την οποία παρέχουν καταναλίσκονται από όσους επιδιώκουν να αδυνατίσουν.
Αντιλαμβανόμαστε επομένως ότι η φύση δια μέσου των τροφίμων της, δεν μας προσφέρει μόνο τα θρεπτικά συστατικά που απαιτούνται για την επιβίωση μας. Μας δίνει απλόχερα πολύτιμες δραστικές ουσίες που μας θωρακίζουν και μας προστατεύουν από νοσήματα φθοράς αυξάνοντας έτσι το προσδόκιμο επιβίωσης. Τροποποιώντας μια πασίγνωστη παροιμία καταλήγουμε: πέντε φρούτα ή λαχανικά την ημέρα, τον καρκίνο κάνουν πέρα.
Προτεινόμενος τρόπος κατανάλωσης. Το μπρόκολο είναι πολύ διαδεδομένο στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, όπου συγκαταλέγεται μεταξύ των δέκα πρώτων σε κατανάλωση λαχανικών. Ακολουθούν η Ιταλία και η Ισπανία σε παραγωγή και κατανάλωση. Στην χώρα μας μόνο τα τελευταία χρόνια αυξήθηκε σημαντικά η καλλιέργειά του. Συνιστάται η κατανάλωση δύο με τριών μερίδων μπρόκολο την εβδομάδα, για μεγαλύτερη προστασία.
Προτεινόμενος τρόπος αγοράς και συντήρησης. Η σύσταση του μπρόκολου φαίνεται στον πίνακα 1 και η θρεπτικότητά του επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες κατά την ανάπτυξή του και μετά τη συγκόμιδή. Για παράδειγμα η περιεκτικότητα σε βιταμίνη C αλλάζει ανάλογα με την ποικιλία, ωριμότητα, έκθεση στον ήλιο, θερμοκρασία διατήρησης καθώς και μέθοδο χειρισμού και μεταφοράς. Πάντοτε μάλιστα τα φρεσκοκομένο μπρόκολο είναι πλουσιότερο σε βιταμίνες από ότι αυτά με μαραμένο κεφάλι και χοντρά κεφάλια. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται και στο ζωντανο πράσινο χρώμα του. Στην αγορά προσφέρονται οι ανθοκεφαλές πριν ακόμη ανοίξουν τα ανθάκια τους (με τα μπουμπούκια κλειστά). Τα χρώματα στις ανθοκεφαλές ποικίλουν από πράσινη, μόβ η σκούρο πορτοκαλί ανάλογα με το είδος. Καλό θα είναι να το καταναλώνεται όσο γίνεται πιο σύντομα από την αγορά του, ενώ αν θελήσετε να το συντηρήσετε, τυλίξτε το σε χαρτί κουζίνας και έπειτα σε σακούλα με τρύπες ώστε να αερίζεται.
Προτεινόμενος τρόπος μαγειρέματος. Αρχικά, ξεπλύνετέ το καλά με νερό και ξεχωρίστε τα κεφάλια μεταξύ τους πριν το μαγειρέψετε. Μπορείτε να το σερβίρετε ωμό, βραστό, στον ατμό, στο ξύδι (τουρσί), σοταρισμένο ή ψημένο στο φούρνο. Ωμό ταιριάζει σε ποικιλία λαχανικών με διάφορα ντίπ ή σε σαλάτα, ενώ διατηρεί όλα του συστατικά. Για τη σαλάτα μπορείτε πρώτα να το βυθίσετε σε καυτό νερό για 10 δευτερόλεπτα και αμέσως μετά σε παγωμένο.
Το στραγγίζετε καλά και είναι έτοιμο. Γενικά, το βρασμένο μπρόκολο χάνει μέχρι και το 66% των συστατικών του ενώ σε χύτρα πίεσης μόνον το 47%. Μόνον σε ατμό το μπρόκολο χάνει τις λιγότερες από τις ωφέλιμες ουσίες του. Ιδιαίτερη προσοχή επομένως στο μαγείρεμά του, αφού η υψηλή θερμοκρασία καταστρέφει πολλά από τα πολύτιμα συστατικά του. Τελειώνοντας, το μαγείρεμά του σε φούρνους μικροκυμάτων πρέπει να αποφεύγεται αφού καταστρέφει από 74-87%, από τα χρήσιμα συστατικά του.
Μια καλή πρόταση μαγειρέματος είναι η ακόλουθη : μπορείτε να σοτάρετε σκόρδο με φρέσκα μυρωδικά της επιλογή σας με λίγο ελαιόλαδο για ένα λεπτό, προσθέστε το μπρόκολο και σοτάρετε έως ότου το μπρόκολο μαλακώσει και γίνει τραγανό, περίπου 10 λεπτά. Προσθέστε το σε μαγειρεμένο ζυμαρικό και προσθέστε τριμμένο τυρί. Η γεύση του είναι κάτι ενδιάμεσο μεταξύ λάχανου και κουνουπιδιού, ενώ ταιριάζει γευστικά με το βασιλικό, το κύμινο, το κάρυ, τον άνηθο, και τον χυμό φρέσκου λεμονιού.
ΝΤΟΜΑΤΑ
Σας λένε κάτι οι χαρακτηρισμοί... ‘Ροδάκινο του λύκου’... ‘χρυσό μήλο’.... ‘φρούτο του πάθους’....; Κι όμως είναι μερικά από τα ονόματα που δόθηκαν κατά καιρούς στον κόκκινο ζουμερό καρπό της ντομάτας. Το κανονικό της όνομα ‘tomati’ που σημαίνει ‘σαρκώδες φρούτο’ στη γλώσσα των Αζτέκων, δικαιολογεί το χαρακτηρισμό της ως φρούτο σύμφωνα με τη βοτανολογία. Ωστόσο, με βάση τη δικαστική απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου των Η.Π.Α. το 1893, η ντομάτα ανακηρύχθηκε ως λαχανικό. Πιο συγκεκριμένα, η ντομάτα (Solanum lycopersicum) είναι ένα μονοετές φυτό της οικογένειας Solanaceae, ζει μόνο μερικά χρόνια, ενώ υπάρχουν πάνω από 10.000 ποικιλίες και υβρίδια.
Η καταγωγή της εντοπίζεται στην Κεντρική και Νότια Αμερική (Περού), όπου και καλλιεργήθηκε για πρώτη φορά. Έπειτα, μέσω του Περού, μεταφέρθηκε με τη μορφή ζιζανίου με σπόρους καλαμποκιού στο Μεξικό, ενώ οι Ινδιάνοι και οι Αζτέκοι ήταν αυτοί που άρχισαν την συστηματική της καλλιέργεια.
Οι Ισπανοί θαλασσοπόροι (Χρ. Κολόμβος) έφεραν τη ντομάτα στην Ευρώπη το 16ο αι. μαζί με το καλαμπόκι, την πατάτα και την πιπεριά. Στη χώρα μας άρχισε να καλλιεργείται συστηματικά από το 1925, ενώ η βιομηχανική επεξεργασία της ξεκίνησε 30 χρόνια αργότερα και για πολλές δεκαετίες μαζί με το ψωμί και τις ελιές υπήρξε το εθνικό μας κολατσιό.
Η πορεία της καλλιέργειάς της υπήρξε ανάλογη με την απήχηση που βρήκε από τους καταναλωτές σημειώνοντας ραγδαία αύξηση στη ζήτησή της. Είναι χαρακτηριστικό ότι στη δεκαετία του '60, η παραγωγή της ντομάτας έφθανε μόλις τους 400.000 τόνους, ενώ το 2004 άγγιξε τους 1.900.000, περίπου, τόνους!
Ποσοστά περιεκτικότητας σε θρεπτικά στοιχεία και τα οφέλη τους για την υγεία. Η ντομάτα αποτελείται σχεδόν αποκλειστικά από νερό (94,5%) και ένα σύνολο θρεπτικών συστατικών. Είναι ιδιαίτερα πλούσια σε βιταμίνη C, βιταμίνη Α, μεγάλες ποσότητες κιτρικών και οξαλικών οξέων, β-καροτένιο, φολικό οξύ, βιταμίνη Ε, σελήνιο, κάλιο, μαγνήσιο, ασβέστιο, φώσφορο, σίδηρο, ψευδάργυρο, χαλκό και μαγγάνιο. Περιέχει επίσης μεγάλη ποσότητα της αντιοξειδωτικής ουσίας λυκοπένης, ενώ δεν περιέχει χοληστερόλη, σχεδόν καθόλου νάτριο, ούτε κορεσμένα λίπη.
Η ντομάτα διαθέτει υψηλά ποσοστά βιταμίνης C, βοηθώντας στην ενίσχυση της άμυνας του οργανισμού. Η κατανάλωση μιας σαλάτας 2 ντοματών είναι ικανή να καλύψει κατά το ήμισυ την ημερήσια ανάγκη του ανθρώπινου οργανισμού στη βιταμίνη αυτή. Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι η τακτική και επαρκής κατανάλωσή της (καλύτερα βιολογικές, American Chemical Society, 2007) μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου σε ποσοστό που φτάνει ακόμα και το 40%, για περιστατικά που αφορούν κυρίως στον καρκίνο του προστάτη, του πνεύμονα και του στομάχου.
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι ντομάτες - όπως ακριβώς τα σταφύλια και το κρασί, περιέχουν αυξημένα ποσοστά φλαβονοειδών ουσιών: προανθοκυανιδίνη, κατεχινικό οξύ, φλαβόνη, φλαβονόλη, καμφερόλη και κερκετίνη, οι οποίες δρουν αντιοξειδωτικά και είναι εξαίσιοι εκκαθαριστές ελεύθερων ριζών καθώς βρίσκονται στο ακριανό στρώμα του καρπού, δηλαδή ακριβώς κάτω από τη φλούδα (Singapore Med J, 2007). Όταν η ντομάτα ξεφλουδιστεί, χάνεται ένα σημαντικό μέρος των ουσιών αυτών, γι’ αυτό και προτείνεται να τις τρώτε με τη φλούδα.
Μάλιστα, σε μια εκτεταμένη μελέτη στον πληθυσμό της Ουαλίας οι ντομάτες ήρθαν πρώτες στη λίστα των τροφών που προστατεύουν από την οξεία σκωληκοειδίτιδα.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης η περιεκτικότητα της ντομάτας σε β-καροτίνη, καθώς μαζί με το σελήνιο και τις βιταμίνες Ε και C αποτελούν την ομάδα των τεσσάρων κυριοτέρων αντιοξειδωτικών ουσιών που εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες. Επίσης, το σελήνιο διαδραματίζει σημαντικό ρόλο για το ανοσοποιητικό σύστημα, ενώ η βιταμίνη Ε, αυξάνει τη γονιμότητα και βοηθά τη σεξουαλικότητα.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης η περιεκτικότητα της ντομάτας σε β-καροτίνη, καθώς μαζί με το σελήνιο και τις βιταμίνες Ε και C αποτελούν την ομάδα των τεσσάρων κυριοτέρων αντιοξειδωτικών ουσιών που εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες. Επίσης, το σελήνιο διαδραματίζει σημαντικό ρόλο για το ανοσοποιητικό σύστημα, ενώ η βιταμίνη Ε, αυξάνει τη γονιμότητα και βοηθά τη σεξουαλικότητα.
Από την άλλη πλευρά, οι βιταμίνες τις ομάδας Β που περιέχονται είναι υπεύθυνες για την εύρυθμη λειτουργία του μεταβολισμού και του νευρικού συστήματος, ενώ το χρώμιο βοηθά στην αντιμετώπιση διαταραχών του μεταβολισμού της γλυκόζης, που αφορά κυρίως τους διαβητικούς. Επίσης το κάλιο βοηθά στην ομαλή καρδιακή λειτουργία, ενώ το μαγνήσιο δρα ενάντια στα συμπτώματα του στρες και τις μυϊκές κράμπες.
Η ντομάτα, επίσης, διαθέτει σε αφθονία φολικό οξύ, το οποίο βοηθά στην ανασυγκρότηση και την αποκατάσταση των κυττάρων του οργανισμού (Nutrition Journal, 2004). Όσοι ακολουθείτε φαρμακευτική αγωγή ή καταναλώνετε αυξημένη ποσότητα αλκοόλ ή κρέατος, αλλά και οι έγκυες γυναίκες και τα άτομα τρίτης ηλικίας, καλό θα είναι να καταναλώνετε καθημερινά ντομάτες, καλύπτοντας έτσι τις αυξημένες ανάγκες του οργανισμού σας σε φολικό οξύ.
Μια ντομάτα μέτριου μεγέθους (150 gr.) αποδίδει μόνο 35 θερμίδες. Περιέχει αρκετές φυτικές ίνες, δεν περιέχει χοληστερόλη, σχεδόν καθόλου νάτριο, ούτε κορεσμένα λίπη (Clin Invest Med, 2006). Για τους λόγους αυτούς φαίνεται άμεσα η ωφελιμότητά της για την καταπολέμηση της δυσκοιλιότητας, την πρόληψη και αντιμετώπιση της υψηλής πίεσης και των καρδιοπαθειών, καθώς μειώνει την ‘κακή’, LDL χοληστερόλη, αλλά και της παχυσαρκίας.
Τέλος, η ντομάτα περιέχει μεγάλη ποσότητα της αντιοξειδωτικής ουσίας λυκοπένης που προλαμβάνει τα φαινόμενα γήρανσης και τις καρδιοαγγειακές παθήσεις, δυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα, ενώ προστατεύει τον οργανισμό από σοβαρές ασθένειες, όπως καρκίνοι (Eur J Clin Nutr, 2007), κυρίως προστάτη (45% λιγότερες πιθανότητες εμφάνισης), (Cancer Research, University of Illinois, 2006), μαστού, εντέρου, στοματικής κοιλότητας, παγκρέατος και ωοθηκών (Cancer Epidemiology Biomarkers & Prevention, 2005).
Επίσης, προστατεύει τους πνεύμονες από νοσηρές περιβαλλοντικές ουσίες, ενώ βοηθά στην πρόληψη του εκφυλισμού της ωχράς κηλίδας στους ηλικιωμένους που είναι η κυριότερη αιτία τύφλωσης στα άτομα αυτά.
Τι είναι όμως αυτό το λυκοπένιο, με την τόσο σημαντική δράση; Το λυκοπένιο αποτελεί μέρος της οικογένειας των καροτενοειδών ουσιών οι οποίες δεν είναι δυνατόν να κατασκευαστούν από τον ανθρώπινο οργανισμό.
Τι είναι όμως αυτό το λυκοπένιο, με την τόσο σημαντική δράση; Το λυκοπένιο αποτελεί μέρος της οικογένειας των καροτενοειδών ουσιών οι οποίες δεν είναι δυνατόν να κατασκευαστούν από τον ανθρώπινο οργανισμό.
Πρόκειται για φυσικοχημικές ουσίες που ευθύνονται για το χρώμα των φρούτων και λαχανικών. Το β - καροτένιο αποδίδει το πορτοκαλί χρώμα, ενώ το λυκοπένιο το κόκκινο χρώμα. Η ντομάτα είναι το λαχανικό που είναι το πλουσιότερο σε λυκοπένιο, δικαιολογώντας και το κόκκινο χαρακτηριστικό της χρώμα.
Ιδιαίτερη προσοχή όμως γιατί, οι μαγειρεμένες ντομάτες όπως επίσης και τα επεξεργασμένα προϊόντα της όπως οι σάλτσες, οι χυμοί, ο πολτός και άλλα, περιέχουν μεγαλύτερη ποσότητα λυκοπένιου (6 φορές μεγαλύτερη) από ότι η φρέσκια ντομάτα. Αυτό οφείλεται στο ότι η κυτταρική μεμβράνη των φυτικών κυττάρων της ντομάτας καταστρέφεται κατά το μαγείρεμα ή την επεξεργασία, με αποτέλεσμα να απελευθερώνεται περισσότερο λυκοπένιο διαθέσιμο προς απορρόφηση από τον εντερικό αυλό (Singapore Med J,2007).
Αντιλαμβανόμαστε επομένως ότι η φύση δια μέσου των τροφίμων της, δεν μας προσφέρει μόνο τα θρεπτικά συστατικά που απαιτούνται για την επιβίωση μας. Μας δίνει απλόχερα πολύτιμες δραστικές ουσίες που μας θωρακίζουν και μας προστατεύουν από νοσήματα φθοράς αυξάνοντας έτσι το προσδόκιμο επιβίωσης.
Προτεινόμενος τρόπος αγοράς και συντήρησης. Ο καρπός της είναι σφαιρικός ή μακρόστενος, πράσινος πριν την ωρίμανσή του και κόκκινος μετά, λόγω της χρωστικής του λυκοπενίου που διαθέτει. Η σύστασή της (βλ. πίνακα διατροφικών στοιχείων ντομάτας) και η θρεπτικότητά της επηρεάζεται από ποικίλους παράγοντες και κατά την ανάπτυξη του καρπού και μετά τη συγκομιδή του. Για παράδειγμα η περιεκτικότητα σε βιταμίνη C αλλάζει ανάλογα με την ποικιλία, την ωριμότητα, την έκθεση της ντομάτας στον ήλιο, τη θερμοκρασία διατήρησης καθώς και τη μέθοδο χειρισμού και μεταφοράς. Έτσι, οι φρεσκοκομμένες ντομάτες είναι πλουσιότερες σε βιταμίνες και καλό θα είναι να τις καταναλώνετε όσο γίνεται πιο σύντομα από τη στιγμή αγοράς τους. Πρέπει να γνωρίζετε ότι πιο αρωματικές και πλούσιες σε ζωτικές ουσίες είναι οι ντομάτες εποχής, που δε χρειάζονται θερμοκήπιο και είναι διαθέσιμες στη χώρα μας από τον Ιούνιο έως τον Οκτώβριο. Οι μικρότερες είναι συνήθως πιο νόστιμες από τις μεγαλύτερες, ενώ ιδιαίτερα γλυκά είναι τα μικρά ντοματάκια. Οι ντομάτες συνεχίζουν να ωριμάζουν στην κουζίνα, γι’ αυτό καλό θα ήταν να μην διατηρούνται στη συντήρηση καθώς χάνουν το άρωμά τους.
Προτεινόμενος τρόπος μαγειρέματος. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι το λυκοπένιο (λιποδιαλυτή ουσία) που περιέχεται στην ντομάτα γίνεται διαθέσιμο για τον οργανισμό μόνο όταν θερμανθεί επαρκώς και προστεθεί σε αυτό κάποια λιπαρή ουσία, π.χ. ελαιόλαδο. Έτσι, μια πολύ καλά βρασμένη σάλτσα ντομάτας είναι προτιμότερη από μια ωμή ντοματοσαλάτα, όσον αφορά την πρόσληψη του λυκοπενίου.
Ας σημειωθεί όμως ότι η κατανάλωση της ντομάτας είτε μαγειρεμένης είτε ωμής έχει διαφορετικά πλεονεκτήματα αντιστοίχως και καλό θα ήταν να την απολαμβάνετε καθημερινά ανεξαρτήτου μορφής προκειμένου να καρπωθείτε τα οφέλη που έχει για την υγεία σας.
Οι ντομάτες είναι ιδανικές για σαλάτα και αποτελούν κύριο συστατικό της χωριάτικης σαλάτας, η οποία μπορεί να καταστεί ένα γεύμα, ελαφρύ και δροσιστικό, ιδανικό για τις ζεστές καλοκαιρινές μέρες. Αρχικά πλύνετε και έπειτα τεμαχίζετε τις ντομάτες πριν τις καταναλώσετε.
Μόνο έτσι θα διατηρήσετε τις πολύτιμες βιολογικές τους ουσίες. Μια μακαρονάδα με κόκκινη σάλτσα ντομάτας αποτελεί ιδανική γευστική αλλά και θρεπτική πρόταση για μεσημεριανό γεύμα. Τέλος, ο χυμός της ντομάτας, πλούσιος σε γεύση, πίνεται ευχάριστα σκέτος ή σαν βασικό συστατικό ενός Bloody Mary, ενώ μπορεί να χρησιμοποιηθεί για σάλτσες, χυμούς, και διάφορα γλυκά.
ΠΑΤΑΤΑ
Είναι πηγή με φυτικούς υδατάνθρακες (άμυλο). Ο βοτανικός τύπος της πατάτας είναι SOLANUM TUBERSUM.
Είναι φυτό εξωτικής προέλευσης. Είναι ένα φυτό μονοετές. Κατά την εκβλάστηση του καρπού αναπτύσσεται ένα αλκαλοειδές μεγάλης τοξικότητας η ΣΟΛΑΝΙΝΗ. Οι πατάτες του εμπορίου χωρίζονται σε 4 κατηγορίες, λαμβάνοντας υπόψη το πάχος τους και το βάρους τους και έχουμε :
1η κατηγορία 100 gr, 2η κατηγορία 80 gr, 3η κατηγορία 50 gr, 4η κατηγορία μικρότερο από 50 gr.
Η ελάχιστη θερμοκρασία για να εκβλαστήσουν είναι 7ο C για να ανθίσει το φυτό και 14ο C για να ωριμάσει. Είναι μια καλλιέργεια ευαίσθητη στην παγωνιά, ξηρασία, βροχές στην διάρκεια της εκβλάστησης. Υπάρχουν ποικιλίες 70-80 ημερών και ποικιλίες που ευδοκιμούν μέχρι 150 ημέρες.
Το πιο κατάλληλο έδαφος είναι το πυροτολιθικό με ρΗ ουδέτερο ή ελαφρά όξινο. Είναι πολύ ευαίσθητο φυτό στα λιπάσματα. Ο φώσφορος διευκολύνει την ανάπτυξη του αμύλου και την διόγκωση του βολβού.
Η ποτάσα αυξάνει την παραγωγή εις βάρος όμως του αμύλου. Επίσης προστίθεται γύψος στα χώματα που καλλιεργούνται πατάτες και είναι φτωχά σε ασβέστιο. Χρειάζεται μια μεγάλη σχέση (αναλογία) Κ και Ρ ίση με 4:1 ενώ στα δημητριακά είναι 2:1.
Είναι μια καλλιέργεια που χρησιμοποιείται στα μέρη που έχει καλλιεργηθεί σιτάρι. Η διατήρηση της πατάτας πρέπει να γίνεται αποφεύγοντας την πολύ χαμηλή θερμοκρασία, σε θερμοκρασίες όχι όμως υψηλότερες από 8 οC έως 12οC, σε αποθήκες που αερίζονται και προστατεύονται από το φως, για τις πατάτες που προορίζονται για την κατανάλωση.
Είναι μια καλλιέργεια που χρησιμοποιείται στα μέρη που έχει καλλιεργηθεί σιτάρι. Η διατήρηση της πατάτας πρέπει να γίνεται αποφεύγοντας την πολύ χαμηλή θερμοκρασία, σε θερμοκρασίες όχι όμως υψηλότερες από 8 οC έως 12οC, σε αποθήκες που αερίζονται και προστατεύονται από το φως, για τις πατάτες που προορίζονται για την κατανάλωση.
Πρέπει να αποφεύγονται και να προβλέπονται :
Η εκβλάστηση της πατάτας που προορίζεται για κατανάλωση διότι δίνει άσχημη γεύση και η έκθεσή της πατάτας στο κρύο την μαυρίζει γιατί αλλοιώνεται. Σαν μέσα που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για την διατήρηση της πατάτας είναι: η φορματίνη, θεϊκός ανυδρίτης, ασβέστης. Η περιεκτικότητα σε βιταμίνη C αναφέρεται για τις πατάτες που μόλις έχουν κοπεί με την αποθήκευση έπειτα από 6 μήνες η περιεκτικότητα πέφτει στα 8 mg. Όσον αφορά τους συντελεστές, οι πρώιμες ποικιλίες είναι πιο πλούσιες σε αζωτούχες δόσεις και πιο φτωχές σε πρωτεΐνες και άμυλο. Οι βιομηχανικές ποικιλίες οφείλουν να είναι πλούσιες σε άμυλο (πάνω από 18%).
Η εκμετάλλευση της πατάτας για βιομηχανικούς σκοπούς γίνεται και για να πάρουμε το άμυλο και για την παραγωγή γλυκόζης και αλκοόλ. Τα υπόλοιπα μέρη του φυτού χρησιμοποιούνται σαν ζωοτροφή.
Το εξαγόμενο άμυλο της πατάτας εάν είναι ψηλό χρησιμοποιείται για να παρασκευαστούν γλυκά. Εάν όμως είναι χοντρό χρησιμοποιείται για την παραγωγή γλυκόζης και δεξτρινών.
Με το κοινό άμυλο πατάτας μπορούμε να αναμείξουμε άμυλο εξωτικό και έτσι μπορούμε να φτιάξουμε παιδικές τροφές.
Κατά την διάρκεια της ωρίμανσης της πατάτας έχουμε αύξηση των πρωτεϊνών (από 1,7%-23%) του αμύλου (από 10% σε 15%) ενώ μειώνονται οι αναγωγικοί υδατάνθρακες (από 0,28% σε 0,04%) και η σακχαρόζη (από 0,9% σε 0,15%).
Το εξαγόμενο άμυλο της πατάτας εάν είναι ψηλό χρησιμοποιείται για να παρασκευαστούν γλυκά. Εάν όμως είναι χοντρό χρησιμοποιείται για την παραγωγή γλυκόζης και δεξτρινών.
Με το κοινό άμυλο πατάτας μπορούμε να αναμείξουμε άμυλο εξωτικό και έτσι μπορούμε να φτιάξουμε παιδικές τροφές.
Κατά την διάρκεια της ωρίμανσης της πατάτας έχουμε αύξηση των πρωτεϊνών (από 1,7%-23%) του αμύλου (από 10% σε 15%) ενώ μειώνονται οι αναγωγικοί υδατάνθρακες (από 0,28% σε 0,04%) και η σακχαρόζη (από 0,9% σε 0,15%).
ΣΕΛΙΝΟ
Πρόκειται για ένα από τα πιο γνωστά αρωματικά βότανα που χρησιμοποιούμε στην κουζίνα μας. Υπάρχουν δυο βασικές ποικιλίες σέλινου. Η μία είναι με μεγάλη σαρκώδη ρίζα, που καλλιεργείται για αυτή και τρώγεται ωμή, είτε σε σαλάτα και σούπες είτε μαγειρεμένη με διάφορους συνδυασμούς και είναι η γνωστή μας σελινόριζα και η δεύτερη η πιο κλασσική με σαρκώδεις μεγάλους μίσχους, που καλλιεργείται για τα φύλλα της και τρώγεται με τον ίδιο τρόπο και γίνεται τουρσί ή χρησιμοποιείται και ως καρύκευμα (κυρίως οι σπόροι της).
Ισχυρό αντιοξειδωτικό. Το σέλινο αποτελεί ένα βότανο με ισχυρή αντιοξειδωτική δράση καθώς είναι καλή πηγή βιταμίνης C και μιας κατηγορίας φλαβονοειδών που λέγονται κουμαρίνες. Τα φλαβονοειδή αυτά (στα οποία αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό το χαρακτηριστικό του άρωμα) σχετίζονται με ισχυρή δράση κατά των επικίνδυνων ελευθέρων ριζών δρώντας προστατευτικά εναντίον της εμφάνισης διαφόρων μορφών καρκίνου. Παράλληλα, η δράση τους αυτή τα καθιστά πολύτιμους συμμάχους για την καλή λειτουργία της καρδιάς, καθώς εμποδίζουν τη διαδικασία οξείδωσης της χοληστερόλης και συνεπώς τη δημιουργία αθηρωματογόνου πλάκας.
Ισχυρό αντιοξειδωτικό. Το σέλινο αποτελεί ένα βότανο με ισχυρή αντιοξειδωτική δράση καθώς είναι καλή πηγή βιταμίνης C και μιας κατηγορίας φλαβονοειδών που λέγονται κουμαρίνες. Τα φλαβονοειδή αυτά (στα οποία αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό το χαρακτηριστικό του άρωμα) σχετίζονται με ισχυρή δράση κατά των επικίνδυνων ελευθέρων ριζών δρώντας προστατευτικά εναντίον της εμφάνισης διαφόρων μορφών καρκίνου. Παράλληλα, η δράση τους αυτή τα καθιστά πολύτιμους συμμάχους για την καλή λειτουργία της καρδιάς, καθώς εμποδίζουν τη διαδικασία οξείδωσης της χοληστερόλης και συνεπώς τη δημιουργία αθηρωματογόνου πλάκας.
Τόνωση της άμυνας του οργανισμού. Η βιταμίνη C έχει δειχθεί από αρκετές κλινικές μελέτες ότι προάγει τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, προασπίζοντας έτσι τον οργανισμό μας κατά διαφόρων ασθενειών. Στην ίδια κατεύθυνση δράσης είναι όμως και οι κουμαρίνες, που όπως έδειξαν μελέτες σε ζώα ενισχύουν τη δράση των λευκοκυττάρων (μιας κατηγορίας κυττάρων που συνιστούν το αμυντικό οπλοστάσιο του οργανισμού μας κατά των διαφόρων ιώσεων).
Μη ξεχάσετε λοιπόν να βάλετε στη σούπα σας λίγο σέλινο, καθώς έτσι διασφαλίζετε σε μεγάλο βαθμό την πρόσληψη των προστατευτικών αυτών συστατικών (δεν χάνονται καθώς παραμένουν στο ζωμό) και έτσι ενισχύεται το αμυντικό σύστημα του οργανισμού σας.
Θρεπτική αξία και % καλυψη των ημερήσιων αναγκών μας
Βιταμίνη Κ: 42%
Βιταμίνη C: 14%
Θειαμίνη (B1): 5%
Φυλλικό: 8%
Ασβέστιο: 6%
Βιταμίνη C: 14%
Θειαμίνη (B1): 5%
Φυλλικό: 8%
Ασβέστιο: 6%
Αδυνατίζει το σέλινο; Μέχρι και σήμερα επικρατεί η πεποίθηση ότι το σέλινο αδυνατίζει. Η θεωρία πίσω από τη διαδεδομένη αυτή άποψη έχει να κάνει με τη διουρητική δράση που έχει παρατηρηθεί στο βότανο αυτό. Θα πρέπει ωστόσο να τονιστεί ότι διουρητική δράση δεν σημαίνει αδυνάτισμα, αλλά απώλεια υγρών, που σημαίνει ότι αυτά γρήγορα επανέρχονται με την πρόσληψη λίγου νερού. Επίσης, το σέλινο έχει μεν αρκετό κάλιο, έναν ηλεκτρολύτη στον οποίο αποδίδεται κατά βάση η διουρητική του δράση, αλλά παράλληλα περιέχει και αρκετό νάτριο, έναν ηλεκτρολύτη που δρα ανταγωνιστικά στο κάλιο. Συνεπώς, το σέλινο μπορεί να εμφανίζει μια ελαφρά διουρητική δράση, αλλά αυτή είναι αρκετά ασθενέστερη συγκριτικά με άλλα χόρτα και βότανα και σίγουρα δεν αδυνατίζει ή 'έχει αρνητικές θερμίδες' όπως ισχυρίζονται κάποιοι. Φυσικά όμως και αποτελεί μια τροφή που συστήνεται σε δίαιτες αδυνατίσματος, καθώς ένα φλιτζάνι περιέχει μόλις 19 θερμίδες.
ΣΚΟΡΔΟ
Για πάρα πολλά χρόνια το σκόρδο χρησιμοποιείται ως μέσο θεραπείας διαφόρων ασθενειών, ενώ πρόσφατα διαπιστώθηκε ότι μειώνει την εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων και νεοπλασμάτων, και έχει ισχυρή αντιμικροβιακή δράση. Οι ενώσεις θείου και συγκεκριμένα η ουσία αλλισίνη, φαίνεται ότι είναι τα ενεργά συστατικά του σκόρδου. Τα διαθέσιμα στοιχεία αποκαλύπτουν ότι το σκόρδο χρησιμοποιείται για περίπου 5.000 χρόνια, ενώ για 3.000 χρόνια χρησιμοποιείται στην Κίνα στον τομέα της ιατρικής. Ιστορικά, το σκόρδο έχει χρησιμοποιηθεί σε όλο τον κόσμο για να αντιμετωπίσει μια πλειάδα παθήσεων, συμπεριλαμβανομένης της υπέρτασης, των μολύνσεων και των δηλητηριωδών δαγκωμάτων από τα φίδια.
Θεραπευτική δράση. Ο βολβός του σκόρδου χρησιμοποιείται για φαρμακευτικούς σκοπούς. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί φρέσκο, αφυδατωμένο, ή ως εκχύλισμα. Το σκόρδο έχει υψηλή συγκέντρωση σε ενώσεις θείου, οι οποίες αποτελούν τις ενεργές ουσίες. Οι κυρίες ουσίες που περιέχει το σκόρδο είναι η αλιίνη και η αλιινάση. Οι δύο αυτές ουσίες βρίσκονται στο σκόρδο ξεχωριστά και δεν είναι συνδεδεμένες μεταξύ τους. Όταν το σκέλος του σκόρδου σπάσει, οι δύο αυτές ουσίες ενώνονται και δημιουργείται η αλλισίνη.
Θεραπευτική δράση. Ο βολβός του σκόρδου χρησιμοποιείται για φαρμακευτικούς σκοπούς. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί φρέσκο, αφυδατωμένο, ή ως εκχύλισμα. Το σκόρδο έχει υψηλή συγκέντρωση σε ενώσεις θείου, οι οποίες αποτελούν τις ενεργές ουσίες. Οι κυρίες ουσίες που περιέχει το σκόρδο είναι η αλιίνη και η αλιινάση. Οι δύο αυτές ουσίες βρίσκονται στο σκόρδο ξεχωριστά και δεν είναι συνδεδεμένες μεταξύ τους. Όταν το σκέλος του σκόρδου σπάσει, οι δύο αυτές ουσίες ενώνονται και δημιουργείται η αλλισίνη.
Η αλλισίνη είναι η ουσία που προσδίδει στο σκόρδο την χαρακτηριστική οσμή και γεύση. Για το λόγο αυτό είναι απαραίτητο το σκόρδο να συνθλίβεται πριν την προσθήκη του στο φαγητό, προκειμένου να απελευθερωθεί η δραστική αλλισίνη. Σύμφωνα με έρευνες, η αλλισίνη είναι τοξική για τα καρκινικά κύτταρα. Ωστόσο, τα οξέα του στομάχου και η θερμότητα εμποδίζουν την ενζυμική δράση της αλιινάσης, με αποτέλεσμα να σχηματίζεται μικρότερη ποσότητα αλλισίνης και κατά συνέπεια, το σκόρδο σε μαγειρεμένη μορφή να έχει λιγότερο ισχυρή θεραπευτική δράση.
Οι αντιμικροβιακές, αντιθρομβωτικές και αντιοξειδωτικές ιδιότητες του σκόρδου, καθώς και η ιδιότητά του να μειώνει τα επίπεδα των λιπιδίων στο αίμα, έχουν αποδοθεί στην ουσία αλλισίνη. Οι αντινεοπλασματικές ιδιότητες είναι πιθανόν να οφείλονται στις ενώσεις θείου ή σε άλλα συστατικά αγνώστου χημικής σύστασης και δομής.
Χρήσεις και αποτελεσματικότητα. Οι ιδιότητες του σκόρδου έχουν μελετηθεί εκτενώς σε κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους και ζώα, καθώς και σε επιδημιολογικές μελέτες. Τα αποτελέσματα στις δοκιμές με ανθρώπους παρουσίασαν διαφοροποιήσεις. Ορισμένα ερευνητικά πρωτόκολλα δεν οργανώθηκαν σωστά, εξαιτίας της μικρής διάρκειας της παρέμβασης, του μικρού δείγματος και της διαφορετικής μεθόδου επεξεργασίας του σκόρδου, που είχε ως αποτέλεσμα την απελευθέρωση των ενεργών συστατικών σε διαφορετική ποσότητα και ποιότητα.
Ικανότητα μείωσης των επιπέδων λιπιδίων στο αίμα. Πολλές τυχαίες κλινικές δοκιμές έχουν μελετήσει την αποτελεσματικότητα του σκόρδου στη μείωση των επιπέδων των λιπιδίων στο αίμα. Αποτελέσματα από δύο αναλύσεις που πραγματοποιήθηκαν το 1993 και το 1994, για την επίδραση του σκόρδου στη συνολική χοληστερόλη του αίματος, παρουσίασαν σημαντική μείωση του επιπέδου της ολικής χοληστερόλης (9 -12%), συγκρινόμενα με δείγμα placebo. Ωστόσο, πρόσθετες δοκιμές, που πραγματοποιήθηκαν μετέπειτα και ήταν καλύτερα σχεδιασμένες, παρουσίασαν αντικρουόμενα αποτελέσματα.
Ανάλυση που πραγματοποιήθηκε το 2000 και επανεξέτασε αυτές τις δοκιμές, κατέληξε στο γεγονός ότι το σκόρδο μειώνει τα επίπεδα χοληστερόλης, σε ποσοστό μεγαλύτερο από τα placebo-σκευάσματα, αλλά η γενική επίδραση είναι μέτρια (4-6%). Μία πιο πρόσφατη ανάλυση δοκιμών που χρησιμοποίησε σκόνη σκόρδου σε τυποποιημένη μορφή, παρουσίασε σημαντική μείωση των επιπέδων της ολικής χοληστερόλης, της LDL χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων, σε 8 έως 12 εβδομάδες. Η απόκλιση στο ποσοστό της μείωσης, ενδεχομένως να οφείλεται στις διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στις μελέτες. Μία Ευρωπαϊκή δοκιμή που συγκρίνει το σκόρδο με φάρμακο του εμπορίου, για τη μείωση του επιπέδου των λιποπρωτεινών στο αίμα, εντόπισε ότι είναι εξίσου αποτελεσματικό.
Ανάλυση που πραγματοποιήθηκε το 2000 και επανεξέτασε αυτές τις δοκιμές, κατέληξε στο γεγονός ότι το σκόρδο μειώνει τα επίπεδα χοληστερόλης, σε ποσοστό μεγαλύτερο από τα placebo-σκευάσματα, αλλά η γενική επίδραση είναι μέτρια (4-6%). Μία πιο πρόσφατη ανάλυση δοκιμών που χρησιμοποίησε σκόνη σκόρδου σε τυποποιημένη μορφή, παρουσίασε σημαντική μείωση των επιπέδων της ολικής χοληστερόλης, της LDL χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων, σε 8 έως 12 εβδομάδες. Η απόκλιση στο ποσοστό της μείωσης, ενδεχομένως να οφείλεται στις διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στις μελέτες. Μία Ευρωπαϊκή δοκιμή που συγκρίνει το σκόρδο με φάρμακο του εμπορίου, για τη μείωση του επιπέδου των λιποπρωτεινών στο αίμα, εντόπισε ότι είναι εξίσου αποτελεσματικό.
Αντιυπερτασική δράση. Η ικανότητα του σκόρδου να μειώνει τις τιμές της αρτηριακής πίεσης έχει μελετηθεί, αλλά παραμένει υπό αμφισβήτηση. Το 1994, διάφορες μελέτες αναλύθηκαν και αξιολογήθηκε η επίδραση του σκόρδου στην υπέρταση. Σε τρεις δοκιμές παρουσιάστηκε σημαντική μείωση της συστολικής πίεσης του αίματος (κατά 7.7mmHg), και σε τέσσερις δοκιμές παρουσιάστηκε μείωση της διαστολικής πίεσης του αίματος (κατά 5mmHg) με τη λήψη σκόρδου, έναντι φάρμακου placebo. Σε μία πιο πρόσφατη ανάλυση, όμως, εξετάστηκαν 23 ελεγχόμενες δοκιμές με φάρμακο placebo. Μόνο τρεις δοκιμές παρουσίασαν στατιστικά σημαντική μείωση της διαστολικής πίεσης του αίματος (2-7%), και σε μία μελέτη παρουσιάστηκε μείωση της συστολικής πίεσης του αίματος (περίπου 3%) στους ασθενείς που κατανάλωσαν σκόρδο, έναντι placebo φαρμάκου.
Αντινεοπλασματική επίδραση. Τα επιδημιολογικά στοιχεία που προέκυψαν από ατομικούς ελέγχους και μερικές ομαδικές μελέτες, έχουν παρουσιάσει μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου στο στομάχι και στο κόλον (παχύ έντερο) με αυξημένη κατανάλωση σκόρδου και άλλων λαχανικών με παρόμοια συστατικά (π.χ., κρεμμύδια, πράσα, φρέσκα κρεμμύδια). Ωστόσο, πολλές από αυτές τις μελέτες δεν ήταν καλά σχεδιασμένες. Σε μια ομαδική μελέτη, η λήψη συμπληρωμάτων σκόρδου δεν παρείχε το ίδιο όφελος. Ωστόσο, δεν υπάρχει καμία μελέτη που να αξιολογεί τη λήψη συμπληρωμάτων σκόρδου και την εμφάνιση καρκίνου.
Αντενδείξεις- Αλληλεπιδράσεις. Η κατανάλωση ενός έως δύο κομματιών ωμού σκόρδου ανά ημέρα θεωρείται ασφαλής για τους ενήλικες. Η πιο κοινή δυσάρεστη συνέπεια του σκόρδου είναι η μυρωδιά στην αναπνοή και στο σώμα. Η κατανάλωση υπερβολικής ποσότητας ωμού σκόρδου, ειδικά με άδειο στομάχι, μπορεί να προκαλέσει γαστρεντερικές διαταραχές και αλλαγές στην εντερική κινητικότητα. Έχουν υπάρξει αναφορές αλλεργικής δερματίτιδας, εγκαυμάτων, και εξανθημάτων από την τοπική εφαρμογή ακατέργαστου σκόρδου.
Το σκόρδο φαίνεται να μην έχει καμία επίδραση στο μεταβολισμό των φαρμάκων, αν και πρόσφατες μελέτες σε υγιείς εθελοντές παρουσιάζουν αντικρουόμενα αποτελέσματα, σχετικά με την επίδραση του σκόρδου στη δράση φαρμάκων με ανασταλτικούς παράγοντες των πρωτεασών. Έχει προταθεί ότι οι ασθενείς που λαμβάνουν αντιπηκτικά φάρμακα πρέπει να δείχνουν προσοχή κατά την κατανάλωση σκόρδου, καθώς εμφανίζει αντιθρομβωτικές ιδιότητες.
Συνιστώμενη δόση. Η αποτελεσματική δόση για το σκόρδο δεν έχει καθοριστεί. Οι δόσεις που συστήνονται γενικά στη βιβλιογραφία για τους ενήλικες είναι 4 γραμμάρια (1-2 κομμάτια) ωμό σκόρδο ανά ημέρα ή μια ταμπλέτα σκόνης σκόρδου 300mg, 2 έως 3 φορές ανά ημέρα, ή 7.2γραμ. εκχύλισμα σκόρδου ανά ημέρα.
ΣΠΑΝΑΚΙ
Το σπανάκι ανήκει στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, μία κατηγορία λαχανικών με τα περισσότερα θρεπτικά συστατικά αναλογικά με τις θερμίδες που περιέχουν. Αν και το σπανάκι είναι διαθέσιμο στην αγορά όλο το χρόνο, οι περίοδοι στις οποίες έχει καλύτερη σύσταση και γεύση είναι από το Μάρτιο έως το Μάιο και από το Σεπτέμβριο έως τον Οκτώβριο, κατά τις οποίες είναι και πιο φρέσκο.
Είναι ένα τρόφιμο πλούσιο σε πολλά θρεπτικά συστατικά, όπως σε βιταμίνη Κ, βιταμίνη Α, μαγγάνιο, φυλλικό οξύ, μαγνήσιο, αλλά επιπλέον περιέχει μαγνήσιο, σίδηρο (αν και στη λιγότερο απορροφήσιμη μορφή), βιταμίνη C, ασβέστιο, βιταμίνες συμπλέγματος Β και,φυσικά, φυτικές ίνες.
Είναι ένα τρόφιμο πλούσιο σε πολλά θρεπτικά συστατικά, όπως σε βιταμίνη Κ, βιταμίνη Α, μαγγάνιο, φυλλικό οξύ, μαγνήσιο, αλλά επιπλέον περιέχει μαγνήσιο, σίδηρο (αν και στη λιγότερο απορροφήσιμη μορφή), βιταμίνη C, ασβέστιο, βιταμίνες συμπλέγματος Β και,φυσικά, φυτικές ίνες.
Όλοι θυμόμαστε τον Ποπάυ να τρώει πολύ σπανάκι για να γίνει δυνατός, αλλά αυτό που ανακαλύπτουμε από επιστημονικά δεδομένα είναι ότι το σπανάκι προστατεύει τον οργανισμό και από διάφορες ασθένειες, όπως οστεοπόρωση, καρδιαγγειακές παθήσεις, αρθρίτιδα, και καρκίνο του παχέος εντέρου.
Μέχρι σήμερα έχουν βρεθεί τουλάχιστον 13 διαφορετικά είδη φλαβονοειδών συστατικών στο σπανάκι, τα οποία έχουν αντιοξειδωτικές ιδιότητες, ενώ μελετώνται πλέον εκτενώς και οι πιθανές αντικαρκινικές του ιδιότητες. Σε μία μελέτη που δημοσιεύτηκε το Νοέμβριο του 2007, στο περιοδικό 'Int J Cancer', βρέθηκε ότι ορισμένα είδη φλαβονοειδών, τα οποία βρίσκονται και στο σπανάκι, μπορεί να μεώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών στις γυναίκες. Συγκεκριμένα, βρέθηκε μεταξύ των άλλων, ότι οι γυναίκες που προσλαμβάνουν σημαντική ποσότητα λουτεολίνης, η οποία βρίσκεται σε αρκετά λαχανικά, μεταξύ των των οποίων και στο σπανάκι, μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο σε αυτή τη μορφή καρκίνου κατά 34%.
Αντίστοιχα θετικά αποτελέσματα για τη δράση του σπανακιού έχουν καταγραφεί και από άλλη μία πρόσφατη μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο ίδιο περιοδικό το Δεκέμβριο του 2007. Σε αυτή τη μελέτη, φάνηκε μεταξύ των άλλων ότι η πρόσληψη σπανακιού σχετίζεται αρνητικά (δηλαδή προστατεύει) με την εμφάνιση καρκίνου του οισοφάγου.
Το σπανάκι αποτελεί μία από τις καλύτερες πηγές βιταμίνης Κ. Συγκεκριμένα, ένα φλιτζάνι φρέσκου σπανακιού καλύπτει το 200% της Συνιστώμενης Ημερήσιας Ποσότητας, ενώ ένα φλιτζάνι βρασμένου σπανακιού έως και 6 φορές περισσότερο.
Η βιταμίνη Κ είναι είναι μία βιταμίνη με σημαντική δράση στην υγεία των οστών, καθώς ενεργοποιεί την οστεοκαλσίνη, η οποία είναι μία πρωτεϊνη που συμμετέχει στην εναπόθεση ασβεστίου στα οστά.
Ελλείψει οστεοκαλσίνης, η διαδικασία μεταλλοποίσης των οστών (εναπόθηση μετάλλων) διαταράσσεται. Επιπλέον, το σπανάκι είναι μία εναλλακτική πηγή μαγνησίου, αλλά και ασβεστίου ως ένα βαθμό, οπότε συνολικά ο ρόλος του στην υγεία των οστών είναι σημαντικός.
Το σπανάκι είναι γνωστό κυρίως για την περιεκτικότητά του σε σίδηρο, αν και τα τελευταία χρόνια οι διαιτολόγοι επισημαίνουν ότι ο σίδηρος που βρίσκεται σε λαχανικά και όσπρια δεν απορροφάται στον ίδιο βαθμό με αυτόν του κρέατος.
Η αλήθεια είναι ότι ο σίδηρος στο σπανάκι είναι μη-αιμικός, όπως ονομάζεται, δηλαδή σε μία μορφή που δεν είναι καλά απορροφήσιμη από τον οργανισμό. Γι’ αυτό το λόγο, οι διαιτολόγοι επισημαίνουν ότι η βιοδιαθεσιμότητα του σιδήρου του σπανακιού είναι μικρή. Βέβαια, ακόμα και σε αυτή την περίπτωση, η προσθήκη βιταμίνης C (π.χ. λεμόνι, πιπεριά, ντομάτα κ.α.) σε ένα γεύμα που περιέχει σπανάκι διπλασιάζει την απορρόφηση του σιδήρου, όπως δείχνουν επιστημονικές μελέτες.
Η λουτεΐνη είναι ένα καροτενοειδές με τεκμηριωμένη προστατευτική δράση κατά της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας και πιθανόν και του καταράκτη, η οποία βρίσκεται σε διάφορα λαχανικά, μεταξύ των οποίων και το σπανάκι.
Ωστόσο, η λουτεΐνη που περιέχεται σε άλλα τρόφιμα, όπως στον κρόκο του αυγού, φαίνεται ότι έχει πολλές φορές μεγαλύτερη βιοδιαθεσιμότητα, σε σχέση με το σπανάκι. Για να αυξήσετε την απορρόφηση της λουτεϊνης από το σπανάκι, μπορείτε να το συνοδέψετε με ελαιόλαδο, καθώς τα λιπαρά ευνοούν την απορρόφηση της λουτεϊνης, όπως και των υπόλοιπων καροτενοειδών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.